Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Blaðsíða 113

þeirra, þ. e. mæðra rannsóknarbarnanna.
Af þeim urðu 66% að láta sér barna-
fræðsluna nægja, rúmur fjórðungur naut
gagnfræðanáms eða fagmenntunar til
starfs, en 7.5% sóttu menntaskóla og
einhverjar þeirra luku háskólanámi. Af
27 móðuröfum í 6. stétt komu rúmlega
70% dætrum sínum upp í menntaskóla
og einhverjum þeirra gegnum háskóla-
nám.
Þessar tölur eru aðeins sýnishorn,
gripin út úr víðu samhengi; þær sanna
það sem á var bent, að leið unglinga úr
erfiðisstéttum til æðri menntunar var
nærfellt lokuð og bitnaði það harðar á
stúlkum en piltum. I töflunum, sem ég
nefndi og greip þessi atriði út úr, eru
dregnar fram fjölþættar samfélagslegar
staðreyndir, sem engin tök eru á að
ræða hér.
Næst taka bókarhöfundar tekjuskipt-
ing þjóðfélagsins til athugunar. Tekjur
foreldra ráða vitanlega miklu um það,
hve lengi ungmenni getur sótt skóla,
eftir að lögboðinni fræðslu lýkur og það
kemst á vinnufæran aldur. Hjá lág-
tekjustéttum hefir þetta löngum verið
mörgu gáfuðu ungmenni ókleifur vegar-
tálmi. En það er ærnum vanda bundið
hér á landi að áætla tekjur eftir atvinnu-
stétt og menntun, því að tekjuskipting
er víða óljós og tekjur jafnvel ekki í
samræmi við hina formlegu stéttagrein-
ing. Að þessu leiða höfundar ýmis rök,
þótt ekki verði talin hér. Með smðningi
af mistraustum heimildum skipa þeir
tekjum í fimm stig; með því að kanna,
hvernig feður rannsóknarbarnanna skip-
ast skv. þessari tekjuflokkun draga þeir
fram ýmsar athyglisverðar staðreyndir.
Þrír a. h. úr atvinnustétt 1 og færri en
1 % úr stéttum 2, 3 og 4 búa við lægsta
launastigið, en við slíkar tekjur býr eng-
inn í stétt 5 og 6. Feður sem teljast í
Umsagnir um bcekur
atvinnustétt 1 eru 288. Allur þorri
þeirra (86.5%) býr við tekjustig 2 eða
3, 10.5% ná upp í tekjustig 4, en eng-
inn upp í stig 5. Til atvinnustéttar 6
teljast 84 feður; 9.5 % búa við tekjustig
5, 64.3% við stig 4, 26.2% við stig 3,
en enginn þeirra fellur niður á tvö
lægsm tekjustigin. — Aðeins sem dæmi
og ábending em þessar tölur gripnar út
úr heildstæðri töflu höfunda. Saman-
burður á tekjum atvinnustéttanna kem-
ur ljóst fram á línuriti 7 (bls. 71).
Framangreind skipan eftir mennmn,
stétt og tekjum hvílir á ótraustum
grunni, eins og höfundar taka skýrt
fram. Hún riðlast einnig margvíslega við
makaval. Uppruni karls og konu úr ólík-
um stétmm hindrar sjaldan gifting.
Karlar finna tíðum konuefni sitt í stétt,
sem auðkennist almennt af minni
mennmn og rýrari tekjum en þeirra
eigin. Þessu veldur, að stúlkur hafa haft
takmarkaðri aðgang að menntun en pilt-
ar, en flytjast síðan við hagkvæma gift-
ing upp í bemr setta stétt eiginmanns-
ins. Andhverft samfélagsstreymi er ekki
fátítt. Almennt má segja að stéttabil í
íslenzku samfélagi séu ekki jafn skörp
og bindandi og tíðkast hjá ýmsum öðr-
um þjóðum.
Asamt atvinnutekjum ræður fjöldi
barnanna miklu um efnahag foreldra og
tök þeirra á að koma þeim til mennta.
Tækniþróun í iðnaði hefir — ef svo
má segja — breytt samfélagsaðstöðu
barnsins. „Eins og kunnugt er dregur
vaxandi siðmenning úr frjósemi kvenna“
(bls. 75). Þetta er þáttur í víðtækri sam-
félagsbyltingu. I bændasamfélagi óx
bernskan sem kærkomið vinnuafl beint
inn í störf foreldranna, en hið tækni-
þróaða þjóðfélag krefst langrar skóla-
göngu og dýrrar sérmennmnar henni til
handa, áður en hún telst hlutgeng til
331