Tímarit Máls og menningar - 01.09.1978, Side 86

Tímarit Máls og menningar
hann var um tíma vinnumaður hjá séra Árna, þegar Árni var prestur í
Miklholti. Markús lést árið 1923.
Dómari í báðum málunum var Einar Arnalds þáverandi borgardómi í
Reykjavík, en Unnsteinn Beck, þáverandi fulltrúi borgardómara, stýrði
þinghöldum á gagnasöfnunarstigi.
I dóminum segir svo um kröfur sækjanda og verjanda:
„Stefnendur, sem telja hin átöldu ummæli ósönn og meiðandi fyrir minn-
ingu föður þeirra, hafa gert þær dómkröfur, að ummælin verði ómerkt
og stefndur dæmdur til greiðslu málskostnaðar að mati dómarans.
Stefndur, sem hefur andmælt, að ummælin séu meiðandi, hefur krafist
sýknu og málskostnaðar úr hendi stefnenda að mati dómarans.
Stefndur hefur röksmtt sýknukröfu sína með því, að bókin „Á Snæ-
fellsnesi“ sé eitt bindi af fleirum í bókaflokki af endurminningum séra
Árna sál. Þórarinssonar, er stefndur hafi skráð eftir frásögn hans. Sé því
um sögurit að ræða, og sé tilgangur verksins sá að lýsa samtíð séra Árna,
eins og hún hafi komið honum fyrir sjónir. I slíku riti sé ómögulegt fyrir
höfundinn að lýsa æviferli sínum án þess að segja frá skipmm sínum við
samtíðarmenn. Tilgangur meiðyrðalöggjafarinnar sé ekki sá að koma í
veg fyrir, að menn skrái sögu samtíðar sinnar eftir besm vitund, heldur
að vernda menn fyrir því, að prentfrelsið sé misnotað.
Á titilblaði bókarinnar: „Á Snæfellsnesi“ segir, að hún sé IV. bindi ævi-
sögu Árna prófasts Þórarinssonar. Hins vegar verður ekki fallist á, að
vegna þess að rit það, sem ummælin birmst í, sé sögulegs eðlis, beri ekki
að taka ómerkingarkröfu stefnenda til greina.
Þá hefur stefndur haldið því fram, að hin átöldu ummæli séu sönn og
að þau séu rétt höfð eftir séra Árna heitnum.
Það firrir stefndan ekki ábyrgð á ummælunum, þótt þau séu skráð eftir
frásögn annars manns, en síðar verður vikið að því, hverjar sönnur stefnd-
ur hafi leitt að ummælum þeim, sem átalin hafa verið.“
Ummælin, sem krafist er ómerkingar á, eru í 22 liðum og standa öll
í 1. kafla bókarinnar undir fyrirsögninni Dularfullur gestur.
Til glöggvunar fyrir lesendur verður vitnað í blaðsíðutal í fyrsm út-
gáfu og álit dómarans birt aftan við hvern kröfulið.
1. Bls. 8: ... „Báðir voru annálaðir fyrir krafta og slagsmál og báðir
nokkuð kunnugir flösku“ ...
Álit dómarans: „Ekki verður talið, að það varpi neinni rýrð á minn-
ingu Markúsar heitins, þótt orð hafi farið af honum fyrir líkamsburði.
304