Tímarit Máls og menningar - 01.12.1978, Page 63

Btskur og „kellingabcekur“
Karlarnir skapa og konurnar eyða og það er líffræðilega ákvarðað!
I Þjóðviljanum 3. desember 1972 birtist viðtal við Steinunni Þ. Guð-
mundsdóttur vegna útkomu bókar eftir hana, og sýnir það að enn loðir
nafngiftin „kerlingabók" við bókmenntir kvenna. Má þar m. a. lesa þessi
orðaskipti:
— Kvíðirðu því, að þetta verði kölluð kerlingabók?
— Eg er alveg hárviss um að hún verður kölluð það! ... En það er um
leið dálítil ögrun.
Fyrirsögn að viðtalinu er spurning Steinunnar „Af hverju ekki karla-
bækur eins og kerlingabækur?“, en það er sú sama spurning og ég hef
lagt til grundvallar þessari úttekt á „kerlingum“ og „kerlingabókum" í ís-
lenskri bókmenntasögu. Vonast ég til að hafa getað sýnt fram á, að þessi
uppnefni á kvenrithöfundum og verkum þeirra eru í beinum tengslum við
almenna kvenfyrirlitningu þess karlveldis sem við lifum í, og væru óhugs-
andi án þess. Um þetta efni leyfi ég mér að öðru leyti að vísa til inngangs
míns að safninu Draumur um veruleika, sem áður er getið.
K erlingarslóðir.
Frá alda öðli hafa bókmenntir verið skrifaðar af körlum um karla og fyrir
karla. Tilsvarandi vettvangur fyrir líf kvenna hefur ekki verið til.
Reynsla kvenna hefur verið lítils metin sem viðfangsefni hinna svo-
kölluðu fagurbókmennta, þ. e. a. s. þeirra bókmennta sem bókmenntastofn-
unin leggur blessun sína yfir og viðurkennir sem góðar. Þessa reynslu er
hins vegar að finna í bókum kvenrithöfunda eins og Guðrúnar frá Lundi
og Ingibjargar Sigurðardóttur, hvað sem um listræna úrvinnslu má segja.
Það er þess vegna einkar athyglisvert sem fram kemur í athugun Þor-
bjarnar Broddasonar á bóklestri Islendinga, að lesendur „kerlingabókanna“
séu aðallega konur. Telur hann helzt að menntunarástæður liggi til grund-
vallar mismunandi bókasmekk karla og kvenna.33 Þetta er vafalaust ein
af ástæðunum, en aðra og ekki síðri tel ég vera þá að þessar bækur lýsa.
sviðum kvenna, heimi sem þær þekkja og skiptir þær máli.
Eitt megineinkenni á kvennabókmenntum síðustu ára er krítísk afstaðæ
til bókmenntahefðarinnar og þess verðmætamats sem henni hefur fylgt..
Mynstrum er snúið við og venjulegar konur eru gerðar að söguhetjum..
Þegar Líney Jóhannesdóttir nefnir bók sína, sem út kom fyrir tveimúr ár-
393.