Tímarit Máls og menningar - 01.10.1979, Qupperneq 73

Sögukafli úr GaleiSunni
dikt Gröndal utanríkisráðherra skundar suðrá Keflavíkurflugvöll og lemur í
borðið. Islendíngar láta Carter ekki bjóða sér slíka framkomu. Og Carter
beygir af, smíðar í snatri sérstakar reglur handa víkingaþjóðinni: Fyrir
hverja þrjá Islendínga sem hætti að skræla kartöflurnar á Vellinum skal
einn ráðinn tilað þrífa klósettin. Benedikt Gröndal rekur upp Ijónsöskur
sem berst um dali og fjöll: Mér tókst að beygja Carter!
Ailir vilja eiga skuttogara. Þeir eru undirstaða atvinnulífs í sjávarpláss-
unum. Meirasegja bæjarfélög lángt inní landi vilja eiga skuttogara. En ef
útgerð skipanna á að standa í járnum verða þau að fiska sæmilega. Og ef
allir togararnir fiska vel verður ekkert eftir af þorskstofninum að fá-
um árum liðnum. En á meðan þorskur berst á land er næg atvinna í frysti-
húsunum, að minnsta kosti þarsem togararnir landa í heimahöfn, en
sigla ekki til útlanda með aflann afþví útgerðarmanninum sýnist svo eða
er í andstöðu við bæjarstjórann. Og þrátt fyrir lög frá Alþíngi um 40
stunda vinnuviku er unninn lengri vinnudagur á Islandi en nokkrusinni.
Það lifir engin í undiirstöðuatvinnugreinunum af dagvinnunni. Þessvegna
er unnin eftirvinna og næturvinna og helgidagavinna.
I iðnaðinum er lítið um eftirvinnu. Dagvinna er ekki nema 40 stundir á
viku. Engir heilvita karlmenn fást til að starfa í iðnaði nema til komi yfir-
borgun, þetta 20%—70% yfir venjulegum taxta. Maður lifir ekki á dag-
vinnukaupi. Enginn lætur bjóða sér slík laun, nema konurnar. Þær taka
flestar laun samkvæmt taxta stéttarfélags iðnverkafólks.
Iðnaðurinn er illa settur, segja forkólfar iðnaðarins, öll fögru loforðin
sem stjórnvöld gáfu við inngöngu landsins í Fríverslunarbandalagið hafa
verið svikin. Okkur var lofað hagstæðum lánum tilað endurnýja vélakost-
inn og koma á aukinni hagræðíngu. Okkur var lofað auknum rekstrar-
lánum, En hvað hefur gerst? Allar gáttir opnaðar erlendum stórfyrirtækj-
um sem geta boðið framleiðslu sína á ævintýralegum kjörum, að minnsta
kosti á meðan verið er að drepa okkur. Ojafn leikur, kötturinn og músin,
Davíð og Golíat, segja forkólfar iðnaðarins og stíga þúngbúnir upp í Range
Rover-jeppana sína og tæta malbikið.
Sum fyrirtæki pluma sig þó. Jafnvel furðanlega mörg. Einum iðnrek-
anda græðist fé á því að tappa ávaxtasafa á pappahylki og aka safanum í
verslanir. Safinn er framleiddur í útlöndum, kreistur úr glóaldini sem hálf-
gíldings þrælar tína af trjánum. Safinn er blandaður Gvendarbrunnavatni
og setmr á innfluttar pappafernur. Þetta kallast íslenskur iðnaður. Atöpp-
unin virðist gefa ágætlega í aðra hönd. Dæmi um blómlegan framleiðslu-
319