Tímarit Máls og menningar - 01.07.1980, Qupperneq 11

Adrepur
lífskjör almennings, tillögu sem beindist gegn herstöðinni á Miðnesheiði,
tillögu um nýja jafnlaunastefnu, þannig að lægstu launin skyldu hækka mest og
vísitölubætur yrðu samar í krónutölu eftir að vissum launum væri náð. Það
urðu miklar umræður og sviptingar á þinginu, og skoðanaágreiningurinn kom
greinilega í ljós. Svo fór að tillögurnar voru allar samþykktar, og ekki var síst
mikilvægt að fá samþykkta tillögu gegn hersetu Bandaríkjamanna í landinu.
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins viku úr miðstjórn Alþýðusambandsins. Al-
þýðubandalagið fékk flesta fulltrúa í miðstjórn, eða 6, Alþýðuflokkurinn 4. Þar
með höfðu þessir tveir flokkar algjöran meirihluta í miðstjórn Alþýðusam-
bandsins.
En var þetta til einhvers, mætti spyrja. Fljótlega eftir áramót hófust samn-
ingaviðræður Alþýðusambandsins og atvinnurekenda, sem enduðu með sól-
stöðusamningunum svonefndu. Þar var fylgt eftir jafnlaunastefnu þeirri sem
samþykkt var á Alþýðusambandsþinginu haustið áður; veruleg hækkun fékkst á
lægstu launin og vísitölubætur jafnar í krónutölu upp frá vissu marki, sú regla
átti að gilda um nokkurn tíma. Það var mál manna að þetta væru nokkuð góðir
samningar og að ekki hefði fýrr verið samið um réttlátari vísitölu. Mjög erfitt
var að ná samstöðu um einmitt þetta atriði vegna andstöðu atvinnurekenda sem
vildu hafa sömu prósentuhækkun upp eftir öllum launastiganum. Einnig varð
vart dulinnar andstöðu sumra innan Alþýðusambandsins.
Þegar ríkisstjórnin setti lög um afnám hluta vísitölubóta reis launafólk upp
og greip til ýmissa aðgerða, m. a. tveggja daga verkfalls. Vafalaust áttu þessir
atburðir sinn stóra þátt í falli ríkisstjórnar Geirs Hallgrímssonar í næstu kosn-
ingum. Þá unnu svonefndir verkalýðsflokkar, Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag, sinn stóra sigur en höfðu ekki þingstyrk til að stjórna einir og þurftu
því atfydgi Framsóknarflokksins til stjórnarmyndunar. Eftir strangt samninga-
þóf var rikisstjórn Ólafs Jóhannessonar mynduð.
Þessi ríkisstjórn varð fyrst og fremst til fyrir kröfu verkalýðshreyfingarinnar,
eða þess hluta hennar sem náði saman á Alþýðusambandsþinginu. Ríkisstjórnin
fór nokkuð vel af stað. Verkalýðshreyfingin studdi hana og skipti t.d. á vísi-
tölustigum og svokölluðum „félagsmálapakka“, sem var miklu meira virði en
kauphækkun í krónum. En það þýddi raunar kjaraskerðingu hjá rikisstarfs-
mönnum, því öll þau réttindi sem félagar ASI fengu í þessum skiptum höfðu
þeir öðlast fyrir löngu.
Það fór snemma að bera á því að samstaða væri ekki mikil hjá „verkalýðs-
flokkunum“, Alþýðuflokki og Alþýðubandalagi. Ólafur Jóhannesson forsætis-
ráðherra naut þess i ríkum mæli og telfdi á báða bóga, þóttist vera sáttasemjari
137