Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1980, Blaðsíða 123

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1980, Blaðsíða 123
Brecht og Berliner Ensemble Á þessum árum var margt merkilegt að gerast í leikhúsum Berlínar sem hlaut að hafa áhrif á listamann á borð við Brecht. Sérstök ástæða er til að geta leikstjórans Erwins Piscators sem Brecht starfaði hjá um tíma, en sýningar hans í leikhúsinu við Nollendorfplatz, sem tók til starfa 1927, vöktu mikla athygli og umræðu. Piscator var einn helsti boðberi þjóðfélagslegrar róttækni í leikhúsi þessa tíma og hann hélt því fram að hið hefðbundna form leikhússins, þar sem átök einstaklinga skiptu meginmáli, hæfði ekki þeim efniviði sem framsæknir listamenn nútímans yrðu að taka til umfjöllunar. Stéttaátökin, efnahagsmálin, stjórnmálin og styrjaldirnar voru þau efni sem nú myndu ryðja sér til rúms á sviðinu og þeim varð að finna nýtt listform. I stað einstaklingsins og örlaga hans skyldi nú koma heildin, kollektívið, og félagsleg þróun. Til þess að ná þessu markmiði tefldi Piscator fram allri sviðstækni samtímans og voru sýningar hans hrikalegar að allri ytri gerð; sviðsmyndirnar voru á mörgum hæðum, rafknúnar rennibrautir og færibönd þutu um með leikara og sviðsmuni og kvikmyndir brugðu upp myndum af stórviðburðum samtímans. Það er óneitanlega all- kaldhæðnislegt að til þess að hrinda þessum voldugu sýningum í framkvæmd varð Piscator að leita á náðir þeirra kapítalista sem hann beindi spjótum sínum að á sviðinu. Brecht lærði margt af Piscator, ekki síst um uppbyggingu leikrita sinna, og ákveðin meginatriði í hugmyndum Brechts um epískt leikhús eru komin beint frá Piscator. I ýmsu sem hann skrifaði síðar á útlegðarárunum um kynni sín af leikhúsi Piscators kemur þó fram að honum hefur þótt Piscator leggja alltof mikla áherslu á kennslugildi sýninganna og vanrækja skemmtigildi þeirra. Áhorfendurnir urðu á sýningum Piscators nokkurs konar þingheimur, segir hann, sem meðtók frá sviðinu upplýsingar um ástand heimsmála og átti siðan að taka pólitískar ákvarðanir. Allt laut hinum pólitíska tilgangi og jafnvel list leikarans varð að aukaatriði í tæknibákni sviðsins. Hjá Piscator, skrifar Brecht, voru vélarnar í andstöðu við leikarana, og leikhús sem ýtti list leikarans út í horn var Brecht ekki að skapi. Og enda þótt list einstakra leikara skipti ekki höfuðmáli í þeim leikformum, sem Brecht og samstarfsmenn hans gerðu tilraunir með á árunum í kringum 1930 og voru hugsuð sem hjálpartæki í pólitísku uppeldi verkalýðsstéttarinnar, er hún eitt af grundvallaratriðunum í kenningunni um hið epíska leikhús. Þessi kenning, sem Brecht setti einkum fram í skrifum sínum á útlegðarár- unum frá 1933—48, spannar alla meginþætti leikhússins, allt frá gerð leikritsins til aðferða leikaranna. Kenningin byggist á þeim tilraunum sem hann gerði ásamt samstarfsmönnum sínum á síðustu árum Weimarlýðveldisins, m. a. í leikhúsinu við Schiffbauerdamm. Þetta leikhúsform nefndi hann „epískt“ til 245
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.