Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1980, Blaðsíða 89

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1980, Blaðsíða 89
,,Von um virðingu fyrir sjálfum mér“ upp tildrög þcss og segir: „En svo eru nú líka til önnur ör, sem ekki sjást með berum augum, og eru þau að vísu ekki á höndunum" (446). En stundum er hann svo yfirtak þurr á manninn andspænis þungum raunum, að lesanda fínnst með ólíkindum: „Móðir mín andaðist þá um veturinn, 12. febrúar 1910, 62 ára gömul. Hún dó úr krabba. Faðir minn andaðist um vorið, 24. maí, 63 ára gamall. Hann dó úr brjóstveiki. Foreldrar mínir voru jarðaðir að Grenivík. Ekki gat ég verið við útför þeirra. 30. júní um sumarið 1910 hrökk Valdimar bróðir minn út af hákarlaskipi við Oddeyrartanga. Hann var 24 ára garnall." (426). Það var kannski ekki nema von að Þórbergi fyndist nóg um þá sparsemi sem hér hefur verið lýst með dæmum. En hann segir í frægum ritdómi sínum: „Allt tíðindalaust í ríki sálarinnar. Engir innri lífsháskar, engar nýjar hugsanir, engin heilabrot um lífsgátuna .. . Allt í lausgopalegu ágripsformi . . (167). En nú bregður svo við, ab \ skáldsögunum er Theódór einatt allt annar maður. Hann, eða persónur hans, verða miklu mælskari um tilfinningamál, um „innri lífsháska“ en hann leyfir sér að vera sjálfur í ábyrgri ævisögu. Það er að vísu nokkur tvíveðrungur í þessum persónum. Ungu mennirnir í Grímu og Utlögum hafa báðir misst kærustur sínar — önnur lést með voveiflegum hætti, hin brást. En þeir hafa lesið um Skarphéðin og Þormóð Kolbrúnarskáld og þeir vita að menn eiga að bera harm sinn í hljóði „bregða sér hvorki við sár né bana“ (Utlagar, 158). Ingveldur heitir fullorðin ráðskona í skáldsögunni Grímu, sem rennir hýru auga til miklu yngri manns, en hún treystir honum til þess „að þú hafir ekki orð á þessu við nokkurn mann, þó að mér yrði það á að vera svo djörf að láta þér tilfinningar mínar í ljós“ (52). Kristín elskar Rafn skipstjóra (skáldsagan Utlagar) en ætlar samt að giftast ungum presti og byltir sér í hugarvíli í sæng sinni: „Ást! Ást! Það voru andvörp, sem liðu frá brjósti hennar út í næturmyrkrið, og henni ofbauð hvað hún, tuttugu og tveggja ára gömul stúlkan, gat verið barnaleg að geta ekki dulið þetta“ (55). En þótt það sé samkomulag með höfundi og persónum hans að tilfinningar skuli berja niður með karlmennsku, þá fer einatt svo að þær geta „ekki dulið þetta“. I ævisögunni er Theódór Friðriksson mjög við það heygarðshornið að segja sem fæst, en í skáldsögunum gefur hann sig á vald vímu tilfinninganna, brýtur ok hefðarinnar. En því miður: þegar hann hefur gert þetta stendur hann á hálum ís. í stað þess að njóta góðs af því frelsi sem uppmálun lífsháskans og ástríðnanna gæti boðið upp á, hafnar hann i nýjum þrældómi á galeiðu eld- húsrómansins, í klisjusmiðju tilfinningalífsins. Hann skortir alltof oft þá bók- 211
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.