Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Qupperneq 17

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1984, Qupperneq 17
FERNANDO PESSOA (1888—1935) fluttist ungur með móður sinni frá Lissabon til Höfðaborgar í Suður Afríku og gekk þar í skóla, eftir það orti hann einnig á ensku. Rætur skáldsins í tveimur menningarheimum, hinum enskumælandi og hinum portúgalska, jók andlega auðlegð og það aðhald sem vitið veitir og reynslan af því að hafa samanburð, vera ekki alveg í einum heimi. En slík reynsla klýfur ævinlega, og hugur Pessoa greindist ungur í ólíkar heildir sem áttu þó sameiginlegan uppruna: sálarlíf og erfðir, það sem honum var gefið í fæðingunni. Pessoa sneri heim til Lissabon og starfaði þar til æviloka sem skrifstofumaður verslunar og sá um erlendar bréfaskriftir. Þjáður af tímabundinni geðveiki sem greip hann fékk hann drykkjuköst eins og kallað er, en í raun notaði hann áfengið til að breiða yfir raunveruleika sinn: andi hans var óður; æði hans kom frá eðlinu en ekki frá ofneyslu áfengis. Þegar hann hafði eyðilagt líkama sinn með drykkju fór hann að huga að framtíð andans, um leið og dauðinn nálgaðist, og safnaði saman Ijóðum sínum. Meðan hann lifði var fátt gefið út af verkum hans. Við athugun á ljóðverkum sínum veitti hann því athygli að ljóðin voru eftir ýmsa menn sem bjuggu í sál hans. Þess vegna flokkaði hann skáldskap sinn í ljóð sem hann hafði ort sjálfur og Ijóð sem aðrir menn í honum höfðu ort. Þessir innri menn hans voru í senn ólíkir og líkir. Slíkt viðhorf til Ijóðlistar sama manns var áður óþekkt í ljóðlist heimsins, þótt fyrirbrigðið sé reyndar á hverju andlegu strái og þar líklega komið að einhverjum hluta kjarna allrar sköpunar: hið marga er í hinu eina. Raunveruleikinn hlýtur því að vera einnig óraunverulegur. Ljóðlist Pessoa er að mestu runnin frá táknrænu stefnunni, sambland af framtíðar- sýn, innri frumleik skáldsins sjálfs, sannfæringu hans og efa, tengslum við ljóð á ensku, einkum þó Walt Whitman, hið mannlæga náttúrueðli hans. Hneigðin til samruna er þó annars eðlis en hjá Whitman, því samruni hjá Pessoa er samruni þess sem greinist og dreifist. Svipaðs alheimsanda gætir samt hjá báðum, þrár eftir hinu hulda, óþekkta. Hin kynferðislega nálægð eigin kyns liggur þó hvergi i augum uppi í ljóðum Pessoa; latneskt hugarfar hefur kannski meiri hæfileika til að fela það í formheimi en hið engilsaxneska. Astir til sama kyns persónanna í sálarlífi Pessoa eru dulbúnar og ævinlega vitsmunalegar, andlegar. Hvarvetna í ljóðunum er yfirskilvitleg tilfinning án þess ljóðin hætti að vera jarðbundin. Þau eru á flugi í moldarheimi. Skáldið finnur að það sem er í tilfinning- um þess er æðri hugsun í holdinu. Af þeim sökum er ljóðskáldið aldrei aðeins með sjálfu sér heldur með heiminum í senn, og utan við sjálft sig þess vegna: í ljóðinu og æðra heimi undirstöðuveruleika sem er einslags sameiginleg reynsla mannkynsins. Ljóð Alberto Caeiro Á hverjum degi uppgötva ég það sama: hinn ógnþrungna veruleika hlutanna, 487
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.