Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Blaðsíða 39

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Blaðsíða 39
„Tíminn“ í listaverkinu veldan hátt; á sama hátt og hægt er að læra að semja tónverk eða mála mynd) mæla höfundar verk sín með einhvers konar skeiðklukku eða tíma- skyni sem mælir af taminni og þjálfaðri eðlisávísun hvern atburð, lit eða tón með tilliti til heildar verksins sem unnið er að. Hvert atriði er látið vara í ákveðinn tíma. Það er kannski aðeins í þessu atriði sem listamaðurinn tek- ur raunverulegt tillit til njótandans, lesenda eða áheyrenda. Osjálfrátt hyggur hann að athygli þeirra, hvað sé hægt að leggja mikið á hana hverju sinni, um leið og hann ákveður jafnvægi verksins, sem kann að vera í ójafn- vægi samkvæmt vog viðtekins smekks á hverjum tíma, en er í jafnvægi og samræmi við það fagurfræðilega mat eða samvisku sem hefur yfirhöndina í huga listamannsins meðan samið er. Að öðru leyti tekur listamaðurinn venjulega ekkert tillit til njótenda verka sinna. Njótandinn er samt þáttur í verkinu eða öllu heldur sú heild sem er fyrir utan það, og verkið beinist einvörðungu að henni í lokin, vegna þess að það er hann sem semur það endanlega fyrir sig og kannski aðra, hvað sem höfundurinn kann að segja eða álíta. Jafnvel listamenn sem rjúfa viðtekinn söguþráð, fegurðarsmekk eða brjóta form og viðurkennda byggingu listgreinar sinnar, hugsa og semja listaverk sín í vissum „skeiðum“ sem eru háð tímalend frásagnar, magni lit- anna og hljómi tónanna. Framúrstefnumenn eru ekki undanskildir eða lausir frá oki „tímans" í listum. Setjum sem svo að verk sé af sömu lengd og áður: Nr. 5 Ef þessi lína merkir skáldverk lætur enginn rithöfundur (eða fáir) einn atburð ná yfir hana alla, ekki einu sinni yfir meginhluta hennar. Ef lista- maður gerði það, t.d. til þess að ógna viðurkenndu jafnvægi og smekk, þá léti hann atburðina sem á eftir kæmu, þótt þeir kynnu að virðast smáir og léttvægir, vera svo þung- eða mikilvæga að þeir gætu „vegið“ á móti langa atburðinum. Sama regla gildir jafnvel í verkum sem leggja sig í framkróka við að forðast jafnvægi „tímans“, eins og þau listaverk sem eru unnin undir áhrifum frá fagurfræði stjórnleysisstefnunnar. Öjafnvægi eða mótsögnum er beitt með einhverju því móti sem kemur á jafnvægi þótt það kunni að vera „ójafnvægi". Þetta er eitthvað svipað því sem felst í þeirri þversögn að helsta skemmtun Islendinga er sú að láta sér leiðast og dagleg ánœgja þeirra er látlaus óánægja. Listamenn eru misjafnlega leiknir við að leika sér að hrynjandi formum, sem rísa engu að síður, eða það að láta eitt skeið spanna yfir meginpart 165
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.