Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Qupperneq 49

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Qupperneq 49
Skdldið eina! textana sem lesnir verða hér á eftir? Eru ekki allar upplýsingar sem við þörfnumst í þeim? Ég efast um það. Ég veit að við getum hvorki þekkt né skilið hugsunar- hátt fólks á miðri nítjándu öld. Það er engin yfirskilvitleg „merking" til eða „sannleikur" sem við getum sótt gegnum tímana, utan sú „merking“ sem við endursköpum hér og nú og er lituð af okkar tímum, okkar hugsun. Um leið verðum við að reyna að endurskapa umhverfi textans. Jónas Hallgrímsson var nítjándu aldar maður. Tökum við ekki tillit til þess, sviftum við texta hans ekki aðeins sögulegum forsendum sínum, held- ur líka persónueinkennum og gerum hann að andlitslausum texta gærdags- ins. Við höfum aðeins brot að styðjast við, aðeins hálfar setningar og spurn- ingar sem enginn svarar. Samt verðum við að spyrja um sögu og forsendur textanna; hvað höfðu þeir nýtt að segja samtíð sinni? Hvað segir það okkar tímum? Fagurfræðin Einu sinni hélt ég að rómantíkin hefði verið uppátæki ungra manna sem sveimuðu yrkjandi um hallarrústir í tunglsljósi, stynjandi af þunglyndi og þrá, íklæddir þröngum buxum og víðum skyrtum með óstýrilátan hárlokk fram á tígulegt ennið. Þannig eru söguhetjur Chateaubriand, sem var há- rómantískt franskt skáld og noti maður verk hans sem viðmið flokkast fátt annað í evrópskum bókmenntum undir hugtakið „rómantík“. Vandinn við hið bókmenntasögulega hugtak „rómantík" er nefnilega að því er ætlað að lýsa uppreisnarbókmenntum, bókmenntum nýrrar hugsun- ar, bókmenntum á milli þjóðfélagslegra forma og bókmenntahefða. Upp- reisn rómantíkurinnar er ólík frá landi til lands, hópi til hóps, einstaklingi til einstaklings. Tilraunir manna til að flokka og afmarka bókmenntastefn- una hafa yfirleitt endað annaðhvort með því að menn drukkna í fjölbreytn- tnni eða koma sér saman um svo almenn einkenni að þau segja ekki neitt. „Sá sem alhæfir er fífl“, (To Generalize is to be an Idiot), segir William Blake og sennilega eru allar alhæfingar um rómantíkina rangar. Samt alhæfa menn um hana, líka þeir sem vara við því. Menn standast ekki freistinguna að bera saman texta, tengja þá hvern við annan, búa til frásögn sem hefur merkingu. Sænski bókmenntafræðingurinn Horace Engdahl segir að róm- antíska tímabilinu sé ekki hægt að lýsa, samt telur hann einkenni róman- dska textans vera nýtt viðhorf til „veruleikans“, innhverfingu skáldskapar- ms, nýtt ljóðmál, nýja vantrú á föstum viðmiðum, nýja íroníu sem ristir dýpra en nokkru sinni fyrr og klýfur textann. Allt þetta einkennir skáld- skap Jónasar Hallgrímssonar. 175
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.