Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Síða 12

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Síða 12
Þrátt fyrir þessa úrkynjun gróteskunnar í aldanna rás, lifir þó minningin um hina máttugu heild, segir Bakhtín, og í bestu verkum rómantíkurinnar er þessi minning endurvakin. Goethe mun hafa sýnt táknmáli karnivalsins mikinn áhuga og tókst að flétta þá heimspekilegu sögusýn sem að baki því býr saman við sögulega framþróun í verkumsínum.(R/i03) f ritgerð Ingvars Stefánssonar, „Gröndal og Gandreiðin“, sem fylgir þeirri útgáfu leikritsins sem hér er stuðst við, kemur það fram að Benedikt hafi verið hvað hrifnastur af Goethe allra skálda og þótt þeir séu ólíkir um margt, sé einhver skyldleiki með skopi þeirra þegar til ádeiluháðsins kemur.4 Tildrög Gandreiðarinnar Gandreiðin sem í anda karnivalískrar tvöfeldni ber undirtitilinn „sorgarleikr í mörgum þáttum“ var prentuð í Kaupmannahöfn árið 1866. Leikritið er 40 blaðsíður að lengd í átta blaða broti og skiptist niður í átta þætti. Höfund- arnafns er hvergi getið í verkinu en að sögn Ingvars Stefánssonar mun það hafa orðið opinbert ári síðar „að Benedikt Gröndal Sveinbjarnarson væri höfundurinn“.(IS/44) Samkvæmt ritgerð Ingvars voru tildrög verksins í stuttu máli þessi: Þann 23. júlí 1865 birtist nafnlaus grein í Folkets Avis og 12. október sama ár „Reykjavíkurbréf1 í Fædrelandet, þar sem í báðum tilvikum var veist að Jóni Sigurðssyni fyrir framgöngu hans í svonefndu fjárhagsmáli. Hafði Jón barist gegn því á alþingi sumarið 1865 að frumvarp til laga um nýtt fyrirkomulag á fjárhagssambandi fslands og konungsríkisins yrði að lögum. Með þessu nýja fyrirkomulagi skyldi lokið afskiptum ríkis- þingsins af fjárlögum íslands og alþingi fengin í hendur meðferð þessara mála. Skyldi ísland fá ákveðna upphæð til ráðstöfunar úr ríkissjóði á ári hverju. Jón taldi að vísu fjárhagsaðskilnað íslendingum mikilsverðan, en hann vildi „reikningsuppgjör milli landanna á sögulegum grundvelli, þannig að Danir stæðu íslendingum sldl á andvirði seldra konungs- og stólsjarða ásamt bótum fyrir tjón af völdum einokunarverslunarinnar með háu árlegu gjaldi þeim til handa“ (IS/55). Urðu endalok þau að frumvarpið var fellt með naumum meirihluta. Kröfur Jóns eru taldar hlægilega yfírdrifnar í Reykja- víkurbréfmu og afgreiðsla málsins hörmuð. Böndin bárust að Gísla Brynj- úlfssyni sem bréfritara og kannaðist hann við það opinberlega átta árum síðar. Jóni Sigurðssyni neitaði Fædrelandet hins vegar um rúm til andsvara. Samkvæmt ritgerð Ingvars var einungis vitað um þrjá íslendinga í Höfn sem samsinntu Gísla Brynjúlfssyni, þá Oddgeir Stephensen, Grím Thomsen og Eirík Jónsson. Ádeilu sína samdi Benedikt fyrst og fremst í því skyni að rassskella andstæðinga Jóns Sigurðssonar sem á þessum tíma var náinn vinur hans og 10 TMM 1994:3
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.