Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Page 77

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Page 77
Salka Valka hefur ýmsa eiginleika sem auðvelda snurðulausa umsköpun hennar yfir á hvíta tjaldið. Persónur skáldsögunnar eru lifandi og ástríðu- fullar og sögusviðið er stórbrotið. Þó er augljóslega erfitt að kvikmynda skáldsöguna, því ádeila Laxness glatast í kvikmyndun verksins. Stanley Kubrick telur þó að hið sérstaka samspil stíls og efniviðar skáldverks eigi ekki að letja kvikmyndagerðarmenn: „Stílbrögð eru aðeins notuð af höfundi til þess að töfra lesanda og auðvelda honum að taka við þeim tilfmningum og hugsunum sem eru kjarni verksins. Leikstjórinn vinnur úr þessum kjarna, en skiptir sér ekki af stílnum“ (Giddings 22). Ég tel þetta fullmikla einföldun. Samspil þessara tveggja þátta hefur áhrif á túlkun skáldverksins og þeir verða því að vera samræmanlegir. Lengd Sölku Völku gerir það að verkum að erfitt er að gefa hugmynd um dýpt og margbreytileika skáldverksins í öðru en þáttaröð. Þar sem kvikmynd- in er aðeins tveir klukkutímar varð að fella niður svo mikið af efni skáldsög- unnar að hrynjandi hennar og jafnvægi brengluðust. Með öllu er sleppt ádeilu höfundar á hræsni og efasemdum hans um að til sé miskunnsamur og kærleiksríkur Guð. Pólitískur þáttur skáldverksins hefur einnig verið styttur talsvert, sérstaklega óvægin árás Laxness á kapítalisma og mat hans á hug- myndafræði róttækra sósíalista í síðari hluta sögunnar. Líklegt er að þessum köflum hafi verið sleppt af ótta við að þeir hneyksluðu borgarastéttina. Einnig draga þeir úr hraða atburðarásarinnar og eiga því á hættu að fara fyrir brjóstið á þeim áhorfendum sem vanist hafa fléttum Hollywood kvikmynda. Reyndur leikstjóri á borð við Mattsson hlýtur að hafa skilið vandkvæði þess að kvikmynda Sölku Völku. Ætla má þó að hann hafi talið verkefnið gróðavænlegt og að það myndi auglýsa myndina að hún var byggð á vinsælli skáldsögu velþekkts höfundar. Ef Mattsson hafði í hyggju að koma myndinni á Bandaríkjamarkað (mynd hans One Summer of Happiness (1951) var söluhæst sænskra kvikmynda sem sýndar höfðu verið í Bandaríkjunum frá upphafi), varð hann að sleppa ádeilunni á trúarbrögð og kapítalisma og finna myndinni farveg innan marka Hollywoodmenningarinnar. í kvik- mynd Mattssons eru áherslubreytingar því það miklar að boðskapur mynd- arinnar er mun hefðbundnari en skáldsagan gefur til kynna. I fyrri hluta sögunnar, Þú vínviður hreini, er áhersla lögð á samband Sölku við móður sína og hversu ólíkar þær eru að skapgerð og útliti. Sigurlína er feit og illa til fara. Hún er feimin, með svartar brenndar tennur, og hendurnar eru „bólgnar eins og pækilsaltað kjöt uppúr suðu“ (Salka Valka 9). Sölku Völku er aftur á móti lýst sem fallegri, greindri stúlku, sem hefur ögrandi skapgerð og „allur líkaminn ólgaði af óstýrilátu fjöri“ (Salka Valka 10). Hendur Sölku eru beinaberar og ólíkt Sigurlínu hefur hún sterkar, heilbrigð- ar tennur. TMM 1994:3 75
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.