Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Qupperneq 113

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Qupperneq 113
ingar allt í einu mikinn og varanlegan áhuga á þessu verki um úrelta hirðsiði og riddaramennsku, ef marka má vitn- isburð handrita. Reyndar verð ég að skjóta því inn að mér fyndist það þarf- legri sýsla að athuga þennan vitnisburð til að fá einhverja vitneskju um vinsæld- ir fornra bókmennta heldur en reyna að kyngreina nafnlausa höfunda. En kann- ske er þetta frekar kafli úr hugarfarssögu en bókmenntasögu. Voru ástimar saklausar? Böðvar Guðmundsson hefur fengið það erfiða og vanþakkláta starf að skrifa um bókmenntir milli 1550 og 1750, og er sá kafli hinn læsilegasti, en það kemur alls staðar fram hve gífurlega þessi hluti ís- lenskra bókmennta hefur verið van- ræktur: mestur hluti verkanna liggur í handritum og hefur ekki verið gefinn út, rannsóknir eru af skornum skammti og flest er óljóst—t.d. hvort verkin eru eign- uð réttum höfundi eða ekki. Má mikið vera ef ekki væri hægt að grafa einhvers staðar upp gleymda fjársjóði. Stundum eru íslensk kvæði borin saman við hlið- stæð verk erlend, og er það gagnleg ný- lunda: greinilegt er að íslensk Ijóðagerð á 17. öld var í barokk-stíl líkt og tíðkaðist í nágrannalöndum. En ég hnaut um eft- irfarandi setningu: „Hin fornu borgar- skáld Grikkja og Rómverja lofsungu einfalt sældarlíf sveitanna og saklausar smalaástir“ (11,468). Það skáld sem lang- mestan þátt átti í að skapa hjarðljóða- hefð á Vesturlöndum var vafalaust Virgill. Þar sem hann ólst upp með ann- an fótinn uppi í sveit og dvaldist senni- lega löngum fjarri borgarysnum, er hæpið að kalla hann „borgarskáld“, sveitalífið sem hann lýsir í „Búnaðar- bálki“ sínum er heldur ekkert sældarlíf og smalaástirnar allt annað en saklausar. En hitt er svo annað mál, að vel má vera að verk hans hafi komið lesendum á 17. og 18. öld fyrir sjónir nokkuð svipað og ofangreind setning segir. Og það leiðir hugann að því að fjölmargir rithöfundar þessa barokk-tíma á Islandi voru gegn- sýrðir af latneskum og jafnvel grískum bókmenntum, í verkum sínum voru þeir undir sterkum áhrifum af þessum fornritum og þeir áttu það til að skrifa og yrkja á latínu, eins og félagar þeirra gerðu annars staðar í álfunni. Svo öm- urlega vill til að þessi sterka hefð í Evr- ópu er nú nánast gleymd, jafnvel fræðimenn eru ekki lengur læsir á lat- ínubækur og mörgum bókmenntafræð- ingum sem fást við skýringar verka á þjóðtungunum virðist vera um megn að ráða fram úr einföldum tilvísunum í fornrit, þó svo þær séu þýddar. En við slíkt má ekki una, og á íslandi er greini- lega mikið verk að vinna við að rannsaka áhrif fornmennta á barokk-bókmenntir og hlut íslendinga í latneskri hefð þessa tímabils. Og þá skiptir ekki minnstu máli hvernig þeir skynjuðu rætur þess- arar hefðar. Islensk bókmenntasaga I—II er ákaf- lega vel úr garði gerð, með miklum fjölda mynda sem eru vel valdar og lífga upp á efnið. Höfundar hafa tekið þá stefnu að hafa allar tilvitnanir í fornald- arbókmenntir með nútímastafsetningu — án þess þó að gera það að sáluhjálp- aratriði með stórorðum yfirlýsingum á annarri hverri síðu eins og sumir — en þó þannig að fornar beygingarendingar eru yfirleitt látnar halda sér. Má það telj- ast mjög viðunandi lausn, en af því leiðir samt einstaka sinnum klaufalegt mis- ræmi þegar verið er að vitna í ljóð bæði frá miðöldum og síðar, t.d.: „Sumir prestar hófust hér á hofgarðana ólærðir...“ (11,444), en sem betur fer er þó sveigjanleiki stafsetningarinnar oftast hafður meiri. Einar Már Jónsson TMM 1994:3 111
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.