Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Page 30

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1994, Page 30
Kenning prestsins er fengin beina leið úr bók Gunnars Gunnarssonar, á því er auðvitað enginn vafi. En hvorki hvarflar að Eyjólfi bónda né lesand- anum að þykja Jón ráðherra hótinu skárri þó að hann sé funakollur eða Hjörleifsgerðar. Marglyndi hans er eins og hvert annað lauslæti, marglyndið hefur þróast frá hrifnæmi yfir í yfirborðsmennsku og þvínæst í algera innri rotnun sem er sminkuð með glaðlyndi og þeirri glæsimennsku sem bókin dregur nafn sitt af. Siðleysið er jafnt fyrir því. Það er algert. En hvað þá um að Hjörleifar séu göfuglyndir brautryðjendur, hafi hug- sjónir og að framfaraspor mannkyns séu þeim að þakka, sem presturinn fullyrðir? Það er bull. Að minnsta kosti ef marka má Glœsimetinsku. Ærgöfgi og verslunarmærð Sigurjón Jónsson skrifaði sögur sínar um Jón á Grund frá dálítið sérkenni- legu sjónarhorni. Mér finnst einhvern veginn eins og þarna sé höfundur á ferð sem gefi manni ofurlitla hugmynd um hvernig Þórbergur Þórðarson heíði getað skrifað ef hann hefði samið skáldsögur uppúr 1920. Sigurjón vill andlega byltingu eins og Þórbergur, hann skrifar spámannlega á köflum og sagnaformið er fjölbreytilegt með ívafi af ævintýrum og bréfum, svipað og hjá Þórbergi í Bréfi til Láru. Fyrra bindi verksins er vilhallt sveitamönnum meðan sveitasjónarmiðið fellur nokkuð í skuggann af alþjóðahyggju, mann- úðarstefnu og jafnaðarstefnu í því seinna. Myndin af Jóni ráðherra frá Grund er auðvitað harkaleg ádrepa á pólitíska spillingu og auðvaldskerfið, og má rifja upp að seinna bindið kom einmitt út sama ár og Bréftil Láru. Sigurjón er eins og sveitamaður sem lendir furðu lostinn í hringiðu effirstríðsáranna, hann er sannleiksleitandi, vinur guðspekinga og meira að segja vinur presta, sem hlýtur að teljast býsna frumlegt í íslenskum raunsæ- isskáldskap. Það er dálítið kostulegt að bera Silkikjóla ogvaðmálsbuxur saman við sögur Guðmundar Friðjónssonar og Huldu. Þau tala um náttúrufegurð og sveitasælu með alvarlegri hætti en Sigurjón, enda er Sigurjón dálítið sposkur á köflum og maður er ekki alltaf 100% öruggur um að honum sé alvara með ræðum sínum um ágæti sveitalífs í samanburði við Reykjavíkur- ómenninguna. Kannski er það Sigurjóni líka til framdráttar að hann virðist hafa þekkt Reykjavíkurlífið mun betur en sumir þeirra höfúnda sem rómuðu sveitirnar. Hann er að vísu fullur af vandlætingarnöldri í garð þéttbýlisins, en nöldrið er spaugilegt. í Reykjavík eru yfirborðslegir og gírugir kvenmenn sem segja í sífellu „Það er ómulett“ og fjasa um að hinir og þessir karlmenn séu afskaplega „pen“ og „lekker“; þar eru „skörulegir skarthéðnar“, „marg- breytilegt hvíslandi skrafskvaldur" á Austurvelli og „matarannir og verslun- armærð“ (II, 25). En í sveitinni er það að sumu leyti ekkert skárra, ef trúa 28 TMM 1994:4
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.