Morgunblaðið - 10.06.2015, Blaðsíða 89

MINNINGAR 89
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 2015
„Þú veist að þú
ert ekki Sandari bú-
settur hér,“ gall í
hraustlegum manni
þegar hann steig út
úr bílnum sínum og hélt í áttina til
mín þar sem ég bar inn búslóðina
á Selhólinn.
„Ég veit það Skúli, hér er ég
Kefsari,“ var mitt svar, eins og
íbúar á Hellissandi austan Hösk-
uldarár kalla sig. Bros kom á varir
gestsins og síðan hláturinn sem
verður alltaf tengdur minningu
hans í kjölfarið og svo kom: „Það
er nú gott að skólastjórinn getur
svarað fyrir sig.“ Þar hófust kynni
mín af Skúla. Glettnin frá fyrsta
degi.
Skúli var einstakur hugsjóna-
maður sem leiftraði af. Fram á síð-
asta dag vann hann ötullega að
sínum hugðarefnum sem flest
snerust á einhvern hátt að byggja
upp sína heimabyggð, hvort sem
var þorpið hans á Hellissandi eða
samfélagið á Snæfellsnesi. Eitt
sinn vorum við báðir fulltrúar á
fundi þar sem átti að koma fram
með hugmyndir um líf á Snæfells-
nesi eftir 40 ár, þar átti hann ansi
margar og töluvert framsýnar og
ævintýragjarnar. Í kaffipásunni
Skúli
Alexandersson
✝ Skúli Alexand-ersson fæddist
9. september 1926.
Hann lést 23. maí
2015. Útför hans
fór fram 31. maí
2015.
spurði ég hann hvort
hann hefði ekkert
hugsað sér að hægja
á sér í samfélagsmál-
unum og slaka á í
eldri borgara starfi,
þá var svarið einfalt:
„Nei, blessaður
vertu, það eru aðrir í
því, það þarf ein-
hvern til að hugsa
fyrir framtíðinni“ og
svo kom fyrrnefndur
hlátur.
Í starfi mínu sem skólastjóri
leitaði ég oft til Skúla enda afar
fróður um sögu svæðisins og stað-
hætti, nokkuð sem varð kjarni
skólastefnu sem ég veit að hann
var afar ánægður með. Hann átti
það til að koma við hjá mér á rúnt-
inum með Hrefnu sinni, stoppaði
bílinn og skrúfaði rúðuna niður áð-
ur en kallið kom. „Komdu, ég ætla
að sýna þér svolítið sem þú þarft
að þekkja“. Auðvitað hlýddi ég og
rúntarnir skiluðu nýrri þekkingu
á sögu, landafræði eða dýralífi á
nesinu glæsilega. Sumir enduðu
heima hjá honum á Hraunásnum
þar sem hann dró fram hluti til að
sýna mér og þar fór margur
merkilegur fjársjóðurinn.
Í samtölum okkar kom fyrir að
ég skaut fram hugmynd og þá
kom hvatning frá honum til baka,
„hvað heldur þú“ algengt við-
kvæðið áður en við héldum áfram
að velta upp hugmyndum sem
margar hverjar náðu framgangi.
Við fráfall skilur Skúli eftir sig
stórt skarð. Til að fylla það þarf
marga einstaklinga hið minnsta.
Hvarvetna er hægt að horfa til
minnisvarða um ævistarf þessa
höfðingja en mætustu minnis-
varðana um gengna einstaklinga
er að finna í hugskotssjónum okk-
ar sem þá lifum.
Þar kemur upp myndasmiður-
inn í Lionsklúbbnum og ákveðnin í
uppstillingum, varkári ökumaður-
inn sem stoppaði hiklaust ef kríur
settust á götuna og hinn natni eig-
inmaður sem passaði alltaf upp á
Hrefnu sína. Ótal eru þeir minn-
isvarðarnir sem án vafa munu
koma upp í kollinn á meðan ég
geng mína lífsgötu og ég veit ég
mun rifja upp ráð hans til mín á
þeirri leið.
Skúli vinur minn hefur gengið
þá götu á enda. Heldur nú út í sól-
arlagið og siglir af stað til drauma-
landsins, sem er örugglega sam-
einuð táknmynd lítillar víkur
undir fossi og fallegs þorps undir
Jökli. Far þú vel, vinur!
Ættingjum sendi ég mínar inni-
legustu samúðarkveðjur, þeirra er
missirinn mestur og söknuðurinn
dýpstur.
Magnús Þór Jónsson.
Það var rétt liðinn mánuður frá
því ég heyrði í Skúla Alexand-
erssyni í síma þegar fréttin barst
af andláti hans. Hann virtist hress
og var að forvitnast um ráðstefnu
um Spánverjavígin og atburði sem
henni tengdust hér syðra. Jón
lærði var honum þá sem oftar of-
arlega í huga, enda ekki langt á
milli fæðingarstaða þeirra á
Ströndum, en hálf fimmta öld
skildi þá að í tíma. Á ferð um
Reykjarfjörð 1996 var mér bent á
æskuheimili Skúla og mér fannst
sitthvað í fari hans færast nær eft-
ir að hafa farið um þær mögnuðu
slóðir.
Við Skúli áttum samleið á Al-
þingi í 12 ár í þingflokki Alþýðu-
bandalagsins sem á þeim tíma átti
tvívegis aðild að ríkisstjórnum.
Hann var einlægur sósíalisti og
samvinnumaður og lítil byggðar-
lög áttu í honum vísan stuðnings-
mann. Þingmenn flokksins voru
um 10 talsins á þessu skeiði og
þegar þrír ráðherrar úr þeim hópi
sátu í ríkisstjórn reyndi mikið á þá
„óbreyttu“ sem sæti áttu í mörg-
um þingnefndum. Alþingi var á
þessum árum fram til 1991 deilda-
skipt og Skúli átti allan sinn þing-
tíma sæti í efri deild. Hann rækti
störf sín á Alþingi af mikilli sam-
viskusemi og var í senn traustur
og skemmtilegur félagi. Hvar sem
leið hans lá fylgdi honum hvellur
hlátur og gamansemi. Miðaldra
var hann kosinn á þing og hafði þá
öðlast margháttaða reynslu af
þátttöku í atvinnulífi, bæði við
verslunarstörf og útgerð. Nýttist
sú reynsla honum og þingflokkn-
um vel og ekki síður þekking hans
á sveitarstjórnarmálum.
Eftir að leiðir okkar skildi við
Austurvöll heyrði ég öðru hvoru í
Skúla, ekki síst vegna áhuga hans
á náttúruvernd og útivistarmál-
um. Hann átti góðan og farsælan
hlut að undirbúningi þjóðgarðs-
stofnunar undir Jökli, sem varð að
veruleika árið 2001 eftir nær 30
ára meðgöngutíma. Ferðamál
voru honum líka hjartfólgin og
hann átti sjálfur margar ferðir um
landið með Hrefnu sinni. Nálægt
aldamótum lágu leiðir okkar sam-
an í Eldgjá og sumarið 2008 heim-
sóttum við Kristín hann á Hellis-
sandi og nutum ógleymanlegrar
leiðsagnar hans á heimaslóð. Sam-
félagið undir Jökli og Vesturland
allt átti í honum traustan mál-
svara til hinstu stundar. Slíkra er
gott að minnast að leiðarlokum.
Hjörleifur Guttormsson.
Með Skúla Alexanderssyni
gengnum hverfur á braut enn einn
félaginn úr þingflokki Alþýðu-
bandalagsins, eins og hann var
saman settur þegar ég bættist í
þann hóp. Skúli var þar hress,
upplífgandi og góður félagi. Hann
var atorkusamur í þingstörfum og
beitti sér sérstaklega í atvinnu-,
byggða- og samgöngumálum.
Skúli ræktaði kjördæmi sitt af
mikilli alúð og var eins og þeyti-
spjald á ferðinni um það þvert og
endilangt að sækja fundi og hvers
kyns athafnir.
Ég naut fljótlega góðs af rækt-
arsemi Skúla við kjördæmið í
þeim skilningi að hann nýtti sér
vel nýliðann í þingflokknum sem
var óðfús að læra og ólatur til
ferðalaga. Skúli dreif mig með sér
á fundaflakk og ferðalög og var
ekki í kot vísað að fara undir hans
leiðsögn um Snæfellsnes eða hvar
annars staðar sem það var í kjör-
dæminu. Eftirminnilegust er mér
samt heimsóknin á hans æsku-
stöðvar í Árneshrepp á Ströndum.
Ég var þá orðinn landbúnaðar- og
samgönguráðherra og afréðst
með okkur Skúla að fara í heim-
sókn í Strandasýslu að Árnes-
hreppi meðtöldum. Fundað var
með heimamönnum á nokkrum
stöðum og síðan farið í heimsóknir
og réð Skúli fyrir öllu í þeim efn-
um. Að afloknum fundi í Árnesi
kvað Skúli á bakaleiðinni inn í
Djúpavík eina heimsókn eftir sem
ekki mætti bregðast og það var til
frú Regínu Thorarensen á Gjögri.
Er mér sú heimsókn ógleymanleg
eins og ferðin öll og dugði til vin-
áttu milli okkar Regínu meðan
bæði lifðu.
Skúla Alexanderssyni lá hátt
rómur og hann hló hressilegar en
flestir aðrir menn. Við höfðum
það stundum á orði við hann þeg-
ar hann hafði verið að taka símtöl
í litla símaklefanum inn af Hlað-
búð, þingflokksherbergi Alþýðu-
bandalagsins, og ekki heyrst þar
mannsins mál fyrir raddstyrk og
hlátrasköllum Skúla þótt bak við
lokaða hurð væri, af hverju hann
notaði ekki síma þegar hann væri
að tala vestur á Snæfellsnes.
Skúli Alexandersson lauk far-
sælum þingmannsferli með
sæmd, en lét ekki þar við sitja. Að
honum loknum sneri hann sér
óskiptur að því að vinna sínu
heimahéraði og samfélagi gagn og
gerði það þannig að aðdáunarvert
var og um munaði. Þegar ég sem
atvinnu- og nýsköpunarráðherra
var mættur vestur í Stykkis-
hólmskirkju fyrir þremur árum
eða svo til að vera við afhendingu
menningarstyrkja fyrir hönd
samstarfsverkefnis mennta- og
menningarráðuneytis og atvinnu-
vega- og nýsköpunarráðuneytis,
hvern hitti ég þá þar nema Skúla?
Og ekki bara einu sinni, heldur
tvisvar eða þrisvar, kom kempan
upp til að taka við styrkjum fyrir
hönd verkefna sem hann var pott-
urinn og pannan í.
Góður félagi og traustur maður
með ríka réttlætiskennd og sterk-
ar rætur í lífsbaráttu alþýðu-
manna til sjávar og sveita er
kvaddur með Skúla Alexand-
erssyni. Ég votta Hrefnu, börnum
hans og öðrum aðstandendum
samúð mína.
Steingrímur J. Sigfússon.
Fáir menn hafa
haft eins afgerandi
og mótandi áhrif á
utanríkisþjónustu
Íslands og Halldór
Ásgrímsson sem nú er látinn
langt um aldur fram. Kynni mín
af Halldóri hófust fyrst árið 1997
þegar ég hóf störf í utanríkis-
þjónustunni. Ég átti því láni að
fagna að fá strax í upphafi verk-
efni sem kröfðust mikilla sam-
skipta við hann. Þetta voru verk-
efni sem lutu að norrænni
samvinnu og ekki síst vegna for-
mennsku Íslands í ráðherra-
nefnd Evrópuráðsins í Strass-
borg árið 1999.
Formennskan í Evrópuráðinu,
á hálfrar aldar afmæli þess, var
viðamikið verkefni fyrir íslenska
utanríkisþjónustu og um leið
kærkomið tækifæri til að árétta
stuðning Íslands við vernd og
eflingu mannréttinda, lýðræð-
isþróun og friðsamlega lausn
deilumála í álfunni. Á þessum
tíma gegndi Evrópuráðið sér-
stöku hlutverki í uppbyggingar-
starfi á Balkanskaga eftir átökin
þar. Formennska Íslands í Evr-
ópuráðinu krafðist mikillar þátt-
töku Halldórs sem utanríkisráð-
herra. Meðal mikilvægustu
verkefna Íslands var að greiða
fyrir aðild nýrra ríkja að ráðinu
og beita sér fyrir auknu sam-
starfi Evrópuráðsins við ESB og
ÖSE ásamt því að stuðla að af-
námi dauðarefsinga, sem þá voru
leyfðar í Úkraínu. Á for-
mennskutímabilinu var Halldór í
fyrirsvari fyrir Evrópuráðið
gagnvart öðrum alþjóðastofnun-
um, stýrði ráðherrafundum ráðs-
ins og sat einnig fyrir svörum
sem formaður ráðherranefndar-
Halldór
Ásgrímsson
✝ Halldór Ás-grímsson fædd-
ist 8. september
1947. Hann lést 18.
maí 2015. Útför
hans fór fram 28.
maí 2015.
innar hjá Evrópu-
ráðsþinginu í
Strassborg. For-
mennskuhlutverkið
leysti hann frábær-
lega af hendi af
staðfestu og yfir-
vegun svo að eftir
var tekið. Þar naut
hann reynslu sinnar
og yfirgripsmikillar
þekkingar á efna-
hags- og alþjóða-
málum og hæfileikans við að
skilja kjarnann frá hisminu.
Hann var mjög vinnusamur og
ósérhlífinn í störfum sínum og
minnist ég þar sérstaklega
vinnuheimsóknar hans til Bosníu
og Hersegóvínu þetta sama ár í
því skyni að styðja við þarlenda
lýðræðisþróun og aðild Bosníu að
Evrópuráðinu.
Halldór Ásgrímsson var afar
farsæll í starfi sínu sem utanrík-
isráðherra í tæpan áratug. Hann
hafði mikinn metnað fyrir hönd
utanríkisþjónustunnar og sterka
framtíðarsýn á framþróun henn-
ar til að standa vörð um hags-
muni Íslands. Í tíð hans sem ut-
anríkisráðherra varð Ísland
sífellt virkari þátttakandi í al-
þjóðlegu samstarfi og tók í aukn-
um mæli að sér forystuhlutverk
á alþjóðavettvangi. Það voru for-
réttindi að vinna fyrir hann sem
embættismaður í utan-
ríkisráðuneytinu og eiga vináttu
hans. Halldór var heilindamaður,
réttsýnn og orðheldinn svo af
bar. Á seinni árum hittumst við
sjaldnar enda landfræðilega
langt á milli okkar. Ávallt urðu
þó fagnaðarfundir þegar við hitt-
umst og rifjuðum upp minnis-
stæð atvik úr starfi utanríkis-
þjónustunnar. Mér er efst í huga
þakklæti fyrir nær tveggja ára-
tuga samstarf og vináttu sem
aldrei bar skugga á.
Að leiðarlokum sendi ég Sig-
urjónu og fjölskyldu innilegar
samúðarkveðjur frá Washington.
Emil Breki Hreggviðsson.
Ég og Hörður
vorum vinir í yfir
40 ár. Við kynnt-
umst þegar hann
kom í Menntaskól-
ann á Akureyri ásamt nokkrum
jafnöldrum sínum frá Vest-
mannaeyjum árið 1973. Seinna
störfuðum við báðir í sjávarút-
vegi og höfðum því alltaf um
margt að ræða. Við vorum einn-
ig báðir sannir Manchester
United menn og fórum eina ferð
með strákana okkar á leik í
Hörður Óskarsson
✝ Hörður Ósk-arsson fæddist
18. ágúst 1957.
Hann lést 16. maí
2015. Útför Harðar
var gerð 30. maí
2015.
Manchester.
Ég gat alltaf
stólað á að Hörður
vissi hvernig veið-
arnar gengu,
hvernig verðþróun
var á afurðum og
fleira sem máli
skipti eftir að ég
fjarlægðist sjávar-
útveginn. Og flest
okkar samtöl hóf-
ust með því að
koma þeim málum á hreint.
Hörður var greindur og glöggur
og hreint frábær bókhaldsmað-
ur.
Ég hef starf míns vegna þurft
að hafa viðverur í Vestmanna-
eyjum síðastliðin tvö ár og því
haft sérstaklega mikil tengsl við
Hörð og hans fjölskyldu. Hann
reyndist mér einstaklega hjálp-
legur með ýmislegt, eins og allt-
af. Við fórum saman í golf og
sund og borðuðum svo heima
hjá Herði og sátum þar yfir
sjónvarpi, snakki og kaffi. Átt-
um góðar stundir og marga
bryggjurúnta. Hörður leit oft
við hjá okkur í Reykjavík, ýmist
einn eða með einhverjum úr
sinni fjölskyldu. Hann kom
bara, var ekkert að gera boð á
undan sér. Nú síðast helgina áð-
ur en hann lést. Það yljar manni
að hafa getað tekið vel á móti
honum þá, í síðasta sinn.
Eftir farsælt háskólanám
kom aldrei neitt annað til greina
hjá Herði en að fara beinustu
leiðina heim í það umhverfi og
félagsskap sem hann ólst upp í,
meðal síns fólks og sinna félaga.
Hann var virkur meðlimur í
samfélaginu í Vestmannaeyjum.
Var í Akoges, Golfklúbbnum og
Sjálfstæðisflokknum. Ég gerði
margar tilraunir til að rökræða
við hann um stjórnmálin. Það
var alveg sama hvað ég reyndi
til að fá hann til að bítast um
álitamál í stjórnmálum og skella
fram allskyns fullyrðingum, með
mínum hætti. Ekkert gekk.
Hann bara hristi hausinn, hló að
vitleysunni í mér og sagði svo
bara, „já þú meinar, eigum við
ekki bara að koma einn
bryggjurúnt,“ og ekkert meira
um það.
María og börnin þeirra þrjú,
Pálmi, Elín Ósk og Ásta María,
hafa nú misst sinn besta vin og
lífsförunaut. Það er mikið áfall
og breyting. Fjölskylduböndin
þeirra eru sterk. Þau munu fá
þaðan stuðning og öryggi. Með
það og þann trausta grunn og
fyrirmynd sem Hörður gaf þeim
til að takast farsællega á við lífið
þurfa þau engu að kvíða.
Finnbogi Alfreðsson og
fjölskylda.
Vægi danskrar
kjölfestu til sjálf-
stæðis og siðbótar einangraðri
eyþjóð verður nú æ ósýnilegri.
Ekki er ofmælt að munað hafi 2-
300 árum á menningu þjóðanna
fyrir seinna stríð. „I den tid“ voru
apótekarar landsins allir frá
herraþjóðinni. Saga Bang yrði
fróðleg ef skráði yrði. Minna
sigldi upp rétt seinna en Ole,
kenndi stúlkum listdans og gaf
stefnumerki með höndum af reið-
hjóli á holóttum vegum þar sem
bæjarkýr runnu til kvöldmjalta.
Það var furðulega gott veður á
Krók þennan áratug sem ég hafði
annan fótinn á Hólmagrundinni.
Steypubílar á ferð, „forretning-
Vibekka Bang
✝ Vibekka Bangfæddist á Sauð-
árkróki 26. sept-
ember 1939. Hún
lést á sjúkrahúsinu
á Sauðárkróki 30.
maí 2015.
Útför Vibekku
fór fram 6. júní
2015.
ar“ margar og fas
íbúa óþvingað. Við
Óli að leik niðri á
söndum, sjö til átta
ára. Vibba teppa-
leggur rauðmunstr-
uðu á melgrashól.
Hressing í tága-
körfu og skupla.
Gefur okkur auga.
Aldrei snöpuryrði,
breyting í tónhæð
eða styrk. Áreynslu-
laust. Skagaheiði, Ölversvatn,
Langholtið, Neshringurinn. Palli
sigldi snemma, las stjórnvísi í
stofusófa í skólafríum. Sviðið var
okkar fóstbræðra. Unaðsleg til-
breyting frá ómegð yngri systra
heimafyrir.
Myndskreytt ljóð Hannesar
Péturssonar á borðhorninu,
þroskuð smekkvísi í húsbúnaði
og matföngum, kvikmyndir og
tónlist í öndvegi. Litteratúr og
erlend vikurit gáfu glókolli vís-
bendingu um veröld sem mark-
aðist ekki af Nafarbrúnum. Apó-
teksgarðurinn í Aðalgötunni gaf
staðfestu á lífvænleika trjáa við
ysta haf. Há barrtré og yndis-
gróður. Hólmagrundin öndvert,
ætluð drengjum í knattleik og
þótti ekki verra.
Bókabúðirnar römmuðu
smekkvísina inn seinna og verður
vart jafnað við neitt viðlíka á
landsbyggðinni. Samspil Vibbu
og Binna innilegt. Hringaðist um
blik í auga og kímni, enda skortur
þar á talinn alvarlegastur kvilla
og óþekktur á bænum. Við Binni
kvöldsvæfir. Skoðuðum gamlar
ljósmyndir árla. Sokkabandsár,
Júlladrengurinn hefur mátt hafa
sig allan við undir rattinu á amer-
íska blikkinu á 6. áratugnum,
þrátt fyrir áskapað karisma.
Krókssólin hverfur of snemma
bak við vesturfjöll og Veðramóta-
hnjúk þó að eyjarnar dansi
stundum síðar í eldi miðnætur-
sólar. Fjörðurinn djúpur og botn-
inn of breiður og opinn fyrir ís-
hafinu andspænis tignarlegri rós
af mildum jóskum sléttum evr-
ópsks meginlands. Enginn
óvandabundinn kom nær upp-
vexti mínum á mótunarskeiði en
Vibba. Í endurliti var sá tími allur
„eins og góður dagur í Blöndu“,
kemur ekki aftur og verður aldrei
nægilega fullþakkaður.
Héðinn.
Morgunblaðið birtir minn-
ingargreinar endurgjalds-
laust alla útgáfudaga.
Lengd | Minningargreinar sem
birtast í Morgunblaðinu séu ekki
lengri en 3.000 slög. Ekki er unnt
að senda lengri grein. Lengri
greinar eru eingöngu birtar á
vefnum. Hægt er að senda ör-
stutta kveðju, HINSTU
KVEÐJU, 5-15 línur. Ekki er
unnt að tengja viðhengi við síð-
una.
Formáli | Minningargreinum
fylgir formáli sem nánustu að-
standendur senda inn. Þar koma
fram upplýsingar um hvar og
hvenær sá sem fjallað er um
fæddist, hvar og hvenær hann
lést og loks hvaðan og klukkan
hvað útförin fer fram. Þar mega
einnig koma fram upplýsingar
um foreldra, systkini, maka og
börn. Ætlast er til að þetta komi
aðeins fram í formálanum, sem
er feitletraður, en ekki í minning-
argreinunum.
Undirskrift | Minningargreina-
höfundar eru beðnir að hafa
skírnarnöfn sín en ekki stutt-
nefni undir greinunum.
Minningargreinar