Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2008, Blaðsíða 32

Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2008, Blaðsíða 32
Föstudagur 28. nóvember 200832 Helgarblað I ngibjörg Sólrún tók daginn snemma, fór á fundi og er á ríkisstjórnarfundi þegar ég banka upp á á heimili hennar. Glæsilegur ungur maður kemur til dyra og býður mér inn. Þetta er annar sonurinn á heimilinu að læra á náttbuxunum. „Ég þori varla að segja það en ég er að læra hagfræði,“ segir hann bros- andi og spyr hvort það megi færa mér eitthvað á meðan ég bíð. Hjörleifur Sveinbjörnsson, eiginmaður utan- ríkisráðherra, kemur heim. Hann er að undirbúa ferð út á land til að lesa upp og kynna nýja bók sína „Apakóngur á Silkiveginum“. Dyrnar opnast með látum. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir kemur inn. „Þarna kemur hún. Hurðaskellir er mættur,“ segir Hjörleifur glaðlega. Hann hefur líka ýmis- legt að gleðjast yfir núna. Hann fékk jú símtal til Kína um að eiginkonan væri með æxli við heila og fylgdist með henni í aðgerðinni í Bandaríkjunum. En allt fór vel eins og íslenska þjóðin veit. Veruleikinn ýktari en lygasaga Ef þú hefðir lesið bók eða horft á kvikmynd um þjóð sem allt í einu kæmist í þrot, þrír helstu bankarnir sigldu í strand, orðspor í útlöndum skaðaðist og hryðjuverkalög sett á landið af fyrr- verandi vinaþjóð, utanríkisráðherrann erlendis í uppskurði á höfði, forsetinn á spítala í hjarta- þræðingu, einn seðlabankastjóra í veikindaleyfi af álagi, stór hluti þjóðarinnar í losti, börn að fæðast með milljónaskuldir á bakinu – hefðir þú ekki farið út í hléi á þessari ýktu mynd eða lokað ýktu bókinni? „Jú, en það er svo oft þannig að veruleikinn er miklu ýktari en lygasagan. Maður hefur oft rekið sig á það að ef veruleikinn væri settur í skáldsögu myndi enginn leggja trúnað á það sem sagt væri. Það er ekki hægt að ramma hann inn í þröngt skáldsöguform. Þetta eru ótrúlegir tímar sem við lifum núna, sérkennilegir og eiginlega engu líkir sem maður hefur áður kynnst og svo ójóst enn hvað út úr þessu kemur. Það er mikill óróleiki, ótti og reiði og það skiptir miklu máli við þessar að- stæður að fólk láti ekki óttann ná tökum á sér. Mér verður þessa dagana oft hugsað til kvikmyndar eftir Fassbinder sem heitir ,,Óttinn étur sálina“. Óttinn er hættuleg skepna. Þegar hann nær yfir- höndinni missir fólk tökin á lífi sínu, sjálfsmynd- in veikist og fólk tekur órökréttar ákvarðanir sem það hefði aldrei tekið undir eðlilegum kringum- stæðum. Það má aldrei ala á ótta fólks.“ Verum kjarkmikil, trúum á framtíðina „Það eru margir kostir við þetta fámennissam- félag okkar eins og til dæmis að fjarlægðir milli fólks eru litlar og það er auðvelt að koma boðum til allra á skömmum tíma. Við getum öll samein- ast um að láta gott af okkur leiða þegar á þarf að halda. En ókosturinn er líka sá að við getum öll farið saman í niðursveiflu og látið bölmóðinn ná tökum á okkur á sama tíma. Hin neikvæðu skila- boð mega ekki verða allsráðandi í samfélaginu. Við þurfum svo á því að halda að vera kjarkmikil og trúa á framtíðina.“ mánudagurinn 29.september Hvernig var 29.september 2008? „Hann var mjög sérkennilegur mánudagur- inn þegar allt þetta hófst. Glitnir féll, sem hafði dómínóáhrif í öllu fjármálakerfinu og mark- aði upphafið að falli þess, og þennan sama dag gekkst ég undir uppskurð í New York. Á sjúkra- húsinu nóttina fyrir aðgerð var ég að senda sms-skilaboð til ráðherra sem ég vissi að þjón- aði kannski litlum tilgangi, en ég þurfti að friða sjálfa mig. Auðvitað gat ég litlu breytt á þessum stað og þessari stundu. Ég fann fyrir fyrstu einkennum um veikindin á mánudeginum á undan. Og það var merkilegt að þegar mér var sagt frá því að ég hefði greinst með æxli við heilann og ég þyrfti að fara í aðgerð upplifði ég það ekki sem áfall og ég hafði ekki af þessu mjög þungar áhyggjur. Það er bara þannig að fjöldi manna greinist með heilaæxli á hverju ári, það sýnir bara tölfræðin og því ekki ég eins og hver annar? Ég átti engan rétt á því að standa utan tölfræðinnar. Það var heldur engin ástæða til að ætla annað en ég kæmist til góðrar heilsu. Þetta gerði ekki boð á undan sér og ég varð ein- faldlega að sætta mig við þetta. En það sem gerðist í fjár- málakerfinu gerði boð á undan sér og þess vegna er kannski erfiðara að sætta sig við það. Við höfum í sjálfu sér vitað lengi að við bjuggum við mjög stórt fjármálakerfi sem gæti reynst erfitt að verja. Seðlabankinn hafði ekki nógu stóran gjaldeyrisvarasjóð til að verja bankana – og það var vitað að ef gert yrði áhlaup á bankana væri hætta á ferðum. Í opinberri um- ræðu hefur ekki verið talað um annað á þessu ári en hættu á áhlaupi á bankana okkar, sem gæti m.a gerst út af neikvæðu eða óvarlegu umtali. Ef bankar geta ekki endurfjármagnað sig riða þeir til falls. Þetta var vitað en það sem við ekki viss- um fyrr en núna var hve bankarnir fóru óvarlega í sínum útlánum. Þeir voru miklir glannar í sinni útlánastarfsemi. Það er alltaf að koma betur og betur í ljós.“ með rennilás á hnakkanum Voru veikindi þín vegna ofurálags? „Nei, þetta er barnaæxli, fornt og friðsælt, sem hefur jafnvel vaxið þarna í áratugi. Mér finnst eftir á að hyggja að ég hafi fundið fyrir einkennum fyrir 30 árum en annars hef ég ekki fundið fyrir einu eða neinu og fæ aldrei höfuð- verk. En svo náði æxlið ákveðinni stærð og það hindraði að heilavökvinn flæddi hindrunarlaust milli vökvahólfa heilans. Afleiðingarnar eru að maður verður eins og sjóveikur. Og ef flæðið stöðvast deyr maður. Það varð því að skera æxl- ið burt. Það var ekki hægt að fjarlægja allt æxlið en þar sem það vex svo hægt má það sem eftir er kannski alveg vera þarna. En ég fór í viðbótar- aðgerð eftir að ég kom heim því vökvaflæðið var ekki orðið nógu gott en núna virðist allt vera eins og það á að vera. Eftir aðgerðina í New York var eins og ég væri með rennilás á hnakkanum. Þegar það bættist svo við að ég mátti ekki þvo mér um hárið í hálfan mánuð eftir aðgerð var ekki um annað að ræða en að vera með húfu. Ástæðan var sem sagt sú að ég var með svo skítugt hár að ég varð að vera með húfu þegar ég kom fram á opinberum vett- vangi í Bandaríkjunum. Þetta er nokkuð skond- ið. En hér heima má maður fara strax í sturtu eftir aðgerð. Það er hreinleiki vatnsins sem veld- ur. Svona er gæðavatnið sem við eigum.“ Þegar þú lást á spítalnaum í New York end- urskoðaðir þú þá lífið og hugsaðir þú um hvort þessi pólitík væri þess virði að fórna heilsunni fyrir? „Ég tengdi þetta aldrei vinnuálagi eða streitu. Engu að síður hlýtur maður að velta því fyrir sér þegar maður fær svona aðvörun, sem þetta óneitanlega er, hvernig maður vilji verja lífi sínu, í hvað kröftunum er best varið og hvernig maður geti aukið gæðin í því lífi sem maður á ólifað. Það verður áleitin spurning.“ get misboðið sjálfri mér aftur Og hefurðu breytt einhverju í lífi þínu? „Maður er alltaf fullur af góðum fyrirætlun- um. En mér gengur verr að standa við þær. Nú get ég misboðið sjálfri mér eins og ég gat áður – ég er að verða heil heilsu.“ Ingibjörg skellihlær og það er ekki á henni að sjá að henni hafi orðið misdægurt. ,,Þetta er sagt með vissum fyrirvörum. Mér hefur gengið vel að ná þreki, en ég get merkt það að ég hef nýlega farið í gegnum veikindi. Hugs- unin í veikindum snýst um það fólk sem stend- ur manni næst. Maður finnur meiri þörf fyrir að verja meiri tíma með því fólki og njóta betur hvunndagsins, því það er þar sem lífsgæðin er að finna og þar er hamingjan. Málið er að lifa hvern dag til fulls. Stóru stundirnar skila manni ekki lífshamingju heldur þetta hvunndagslíf.“ fylgdist með úr fjarlægð Hvernig var að liggja þarna og vita hvað var að gerast heima? „Ég varð einfaldlega að aftengja. Ég reyndi að takmarka tengingarnar heim og talaði bara seinni part dags við Össur og forsætisráðherra, Skúla framkvæmdastjóra flokksins og Kristrúnu aðstoðarkonu mína. En það er allt annað að fylgj- ast með úr fjarlægð. Maður getur verið upplýstur en ekki verið með tilfinninguna í puttunum.“ Hefðu hlutirnir farið öðruvísi ef þú hefðir ekki veikst heldur verið á staðnum? „Nei, það er engin ástæða til að ætla það. Það voru allir að gera sitt besta – auðvitað eru teknar einhverjar rangar ákvarðanir við svona aðstæð- ur þegar svona hratt er unnið. En það hefði get- að orðið mjög afdrifaríkt að taka ekki ákvarðanir. Þetta varð að gerast hratt, það voru allir í kapp- hlaupi við tímann.“ heimkoman Þín var beðið og margir töldu að hlutirnir færu loks að lagast þegar þú kæmir heim og til starfa aftur. Fannstu vel þessar væntingar fólks til þín? „Já. ég fann þær mjög vel og auðvitað þykir mér vænt um að finna að fólk hafi væntingar og geri til mín kröfur en það er líka erfitt að eiga að uppfylla þær. Það eru takmörk fyrir því hvað ein manneskja getur gert. Maður verð- ur bara að treysta á dómgreind sína og innsæi og gera sitt besta og svo verður það að ráðast hvort fólk er sátt við mann eða ekki. Maður má ekki taka ákvörðun til þess eins að þóknast.“ úrræðin Úrræðin, sem ríkisstjórnin hefur gripið til, duga þau eitthvað fyrir fólk með mynt- körfulán og önnur lán, nú þegar laun lækka, at- vinna minnkar og bílar og íbúðir seljast ekki? „Það er mjög mikilvægt að þær aðgerð- ir sem gripið er til dugi til að komið verði í veg fyrir það að stórir hópar venjulegs fólks lendi í þrengingum og gjaldþroti. En aðgerðirnar geta aldrei bjargað öllum. Því það eru líka hópar sem stóðu illa áður en að þessari kreppu kom – sumir höfðu farið of geyst, bæði einstaklingar og fyrir- tæki. Það var allt of hratt keyrt á mörgum svið- um. Og það verðum við að horfast í augu við. En við verðum að sjá til þess að þorri fólks kom- ist í gegnum þetta án stórfelldra áfalla. Það þarf margvíslegar aðgerðir. Til dæmis skiptir máli að nú hefur verið ákveðið að ekki megi taka af fólki barnabætur ef það skuldar opinber gjöld. Og að ekki megi taka af fólki vaxtabætur ef það skuld- ar afborganir hjá Íbúðalánsjóði og ef fólk skuld- ar skatta megi ekki taka stóran hluta af launum þess upp í þær skuldir. Þó fólk sé skuldugt þarf það að hafa nóg sér til lífsviðurværis. Og það þarf að lækka dráttarvexti og innheimtukostnað því hvort tveggja er fljótt að hlaðast ofan á skuldir. Þessar aðgerðir skipta allar máli. Þá þarf að fella niður stimpilgjöld og önnur gjöld sem fylgja lán- tökum ef fólk þarf að skuldbreyta og ákveðið hefur verið að breyta viðmiðun í vísitöluútreikn- ingum til að létta undir með fólki. Það liggur fyr- ir frumvarp um þetta á Alþingi sem á að létta greiðslubyrði verðtryggðra lána um 10-20%. Það má hugsa sér að ganga lengra í þeim efn- um í sambandi við verðtryggingu – en munum samt að einhver verður að borga – ef við fryst- um verðtrygginguna fellur kostnaðurinn á ríkis- sjóð og þar með á skattgeiðendur. Það sem fell- ur á lífeyrissjóðina verða sjóðsfélagarnir að bera í formi lægri eftirlauna þegar þeir hætta á vinnu- markaði. Við höfum séð þetta gerast áður; lífeyr- issjóðirnir brunnu upp í verðbólgunni á 8. og 9. áratugnum og fólkið sem hafði lagt sparnað sinn í sjóðina fékk smáaura þegar það fór á etirlaun. Á endanum snýst þetta um það hvernig við deil- um þeim byrðum sem kreppan leggur á fólkið í landinu.“ reiði fólks En margir eru reiðir, vilja ekki bera þessar byrðar sem þeir eiga ekki sök á. Er hægt að virkja reið- ina? „Já já, reiðin getur verið göfug og réttlát til- finning ef hún stjórnar ekki öllum athöfnum manns. Og reiðin getur verið mikilvæg til að ná fram ákveðnum breytingum. Krafa fólks um ákveðnari upplýsingamiðlun er eðlileg. Það er greinileg krafa í þjóðfélaginu um að öll spilin séu lögð á borðið og öll sagan sé sögð. Þess er líka krafist að það sé farið að settum leikregl- um sem gildi um alla jafnt en hér ríki ekki fyr- irgreiðslupólitík. Fólk vill ekki samfélag einka- vinavæðingar. Það er verið að skora það á hólm. Þetta eru allt hollar og nauðsynlegar kröfur. Lag er nú til að bæta alla þessa hluti í íslensku sam- félagi. En það þarf að segja alla söguna eins og hún er og stundum ofmetur fólk hvað stjórn- málamenn vita. Fólk kallar eftir upplýsingum frá okkur en við erum rétt eins og annað fólk og gengur stundum illa að ná utan um upplýs- ingaflæðið. Og okkur getur líka gengið illa að sjá í moldviðrinu hvað raunverulega gerðist. Til að geta það þurfum við aðeins að leyfa mesta óveðrinu að slota.“ Já, en þá óttast margir að hægt verði að koma sönnunargögnum undan og fela slóðina.„,Við erum að reyna að gera það sem í okkar valdi stendur til að koma í veg fyrir að menn geti fal- ið slóð sína; virt alþjóðleg endurskoðendafyr- irtæki eru í starfi með skilanefndum bankanna við að tryggja að ekki sé verið að stinga eignum undan. Fyrrum forstjóri finnska fjármálaeftir- litsins er kominn í starf við að skoða allt reglu- verkið sem unnið er eftir í eftirliti með fjármála- markaðnum. Og hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum er gerð krafa um að allt sé gert með gagnsæjum hætti og í samræmi við alþjóðlega viðurkennd- ar vinnureglur. Við höfum aðhald að utan. Og fyrir Alþingi liggur frumvarp til laga um rann- sóknarnefnd sem fær víðtækt umboð til að velta við hverjum steini. Hún hefur aðgang að öllum trúnaðarupplýsingum og allir sem hún kallar fyrir sig verða að mæta og gefa vitnisburð. Ég fullyrði að þetta er tímamótafrumvarp og loks- ins er gamalt baráttumál Samfylkingarinnar um slíkar rannsóknarnefndir að verða að veruleika. Samfylkingin hefur alls engan hag af því að ein- hverju sé haldið leyndu – þvert á móti. Við kom- um í ríkisstjórn fyrir 18 mánuðum. Og tókum við þessu kerfi og það er okkur mikilvægt að þetta sé allt skoðað og að við Íslendingar lærum af þess- ari reynslu.“ Helgarviðtalið Sigríður ArnArdóttir sirryarnar@gmail.com Það er ekki hægt að láta allt snúast um davíð Ingibjörg svarar því hvernig hægt sé að sitja í stjórn sem standi vörð um davíð miðað við alla þá gagnrýni sem er á seðlabankastjóra í samfylkingunni.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.