Náttúrufræðingurinn - 2012, Side 41

41
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Skipta má sniði 1 upp í þrjá hluta
eftir byggingareinkennum: i) innsti
hlutinn (0–3 m), (ii) kjarninn (3–15
m) og (iii) ysti hlutinn (15–22 m)
(6. mynd).
Innsti hlutinn, 0–3 m – Þessi hluti
sniðsins einkennist af aflöguðum
jökulruðningi ofan á mölinni. Ofan
til fléttast jökulurðin saman við
ásýnd 4, FMA. Þar má einnig sjá
innlyksur af sandi (6. mynd C).
Kjarninn, 3–15 m – Mesta aflög-
unin hefur orðið í kjarna garðs-
ins. Í neðri hlutanum má sjá afar
óreglulega skipan setlaga þar sem
finna má sundurslitin setlög og inn-
lyksur af jökulruðningi, möl, sandi
og öskulögum. Einnig má sjá fjölda
fellinga, svo sem tvær liggjandi fell-
ingar 3–5 m frá núllpunkti, opna
fellingu á 9–10 m og litlar fellingar
í sandi og ljósu öskulagi (Öræfa-
jökull 1362) á 13–15 m. Á stöku stað
má finna tilviljanakennda blöndu
allra setgerða (6. mynd C).
Efri hluti sniðs 1 einkennist af
ósamhverfri, opinni og breiðri and-
hverfu og þröngri samhverfu þar
fyrir framan. Greina má nokkuð
reglulega og samfellda lagskiptingu
í andhverfunni og samhverfunni,
en lagskipting þar fyrir neðan er
ógreinilegri vegna meiri aflögunnar.
Andhverfan og samhverfan vísa
til norðurs, og bendir það, ásamt
athugunum og mælingum á fell-
ingarásum, til aflögunar úr suðri
eða suðaustri (6. mynd D). Við
neðri mörk andhverfunnar eru litlar,
ósamhverfar og kassalaga fellingar
sem gefa til kynna færslu stóru
andhverfunnar ofan á neðri hlut-
anum. Framan við litlu kassalaga
fellingarnar má finna svokallaðar
slíðurfellingar sem mynda hring-
laga mynstur í sniðinu (6. mynd E).
Breytingin í byggingareinkennum
sem á sér stað frá efri hlutanum
niður í neðri hlutann bendir til auk-
innar aflögunar niður á við.
Ysti hlutinn, 15–22 m – Ásýnd 1,
jökulurð, einkennir neðri hlutann
en ásýndir 3, 4 og 5 einkenna efri
hlutann. Jökulurðin er u.þ.b. 1 m
þykk en þynnist til norðurs. Hér er
aflögun lítil miðað við það sem sést
annars staðar í sniðinu, en þó má
greina lítil þrýstimisgengi og opnar
fellingar (6. mynd C).
Snið 2
Snið 2 er austan til í Kringilsárrana
(1. mynd). Hér er jökulgarðurinn u.þ.b.
50 m breiður og 10 m hár. Vindur
hefur rofið skarð í gegnum garðinn,
en þó án þess að afhjúpa innsta og
ysta hluta hans. Landslagið innan
við garðinn er holótt enda hauga-
ruðningur ráðandi vegna bráðn-
unar dauðíss. Utan við garðinn
er gróið sléttlendi með hringlaga
tjörnum sem eru ummerki eftir
fallnar rústir (7. mynd). Í sniði 2
fundust þrjár setásýndir: samtvinn-
aður sandur og silt, FMA og ösku-
lög. Skipta má sniði 2 upp í þrjá
hluta eftir byggingareinkennum:
(i) innsti hluti kjarnans (0–11 m),
(ii) miðhluti kjarnans (11–16) og
(iii) ytri hluti kjarnans (16–23 m)
(7. mynd C).
6. mynd. Snið 1. Þrýstingur jökulsins frá hægri til vinstri. a) Þrívíð loftmynd af sniðinu og nánasta umhverfi þess. b) Ljósmynd af
sniðinu. c) Teikning af sniðinu. d) Gröf sem sýna þrívíða legu setlaga, misgengja og fellingaása í sniðinu. V1 táknar meðalstefnu og
halla, S1 táknar tölfræðilegan styrk reiknaðra meðaltala og n táknar fjölda mælinga. e) Ljósmynd af hringlaga slíðursfellingu á 12 m
undir andhverfunni í efri hlutanum. – Section 1. a) Overview of the section’s surroundings. b) Photograph of the section. Ice flow from
right to left. c) Diagram of the section. d) Structural data. e) Photograph of a sheath fold at 12 m below the anticline.