Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Qupperneq 36

GRÓÐURFARSBREYTINGAR Á ÍSLANDI VIÐ LANDNÁM 35
o.f l. 2007) og fella inn í þekktar gjóskulagasyrpur á einstökum stöðum.
Þar sem ekki var hægt að skapa sýnum fullnægjandi gjóskulagatímatal
voru setsýni greind til aldurs með 14C-aðferð. Öll ártöl í þessari grein
miðast við leiðrétt almanaksár eftir Krist nema annað sé tekið fram.
Niðurstöður
Ketilsstaðir
Frjógreiningin við Ketilsstaði nær frá um 730 til 1597 (113-38,5 sm; Mynd
2). Neðstu mörk kjarnans voru aldursgreind með geislakolsgreiningu.
Tengja mátti 10 af 13 sýnilegum gjóskulögum í setsúlunni við þekktan
aldur eftir að uppruni þeirra var staðfestur með efnagreiningum (Egill
Erlendsson 2007; Egill Erlendsson o.f l. 2009).
Setefnin samanstanda að mestu leyti af fremur ólífrænum (yfirleitt um
30-40% lífrænt innihald), siltríkum mó og gjósku. Á 59-51 sm dýpi (milli
gjóskulaga frá 1357 og 1416) er lag af torfi sem líklega á uppruna sinn að
rekja til móskurðar í námunda við sýnatökustaðinn en fjölmargar holur,
fylltar af gjósku, líklega frá Kötlugosinu árið 1358, eru í mýrinni sunnan
bæjarins á Ketilsstöðum. Að líkindum hafa þær orðið til við mótekju.
Flest bendir til að umhverfið við Ketilsstaði hafi verið að mestu
skóglaust við landnám. Frjókorn af birki og víði (Salix) mynda afar lágt
hlutfall af heildarfjölda frjókorna en frjókorn af störum (Cyperaceae) og
grösum (Poaceae), lyngplöntum og hvönnum (Angelica sp.) eru ráðandi.
Breytingar á hlutföllum þessara frjóf lokka eru litlar frá 730 til 871. Þó má
greina lækkað hlutfall rakakærari f lokka (stara og buramosa [Sphagnum])
og samsvarandi hækkað hlutfall þeirra plantna sem ekki eru eins háðar raka
(grasa, lyngplantna og hvanna) ofan gjóskulags af óþekktum aldri á 106-
105,5 sm dýpi. Gróðurfarið fyrir landnám við Ketilsstaði má bera saman
við það í Færeyjum, þar sem hafrænt loftslag varð þess líklega valdandi að
trjágróður náði sér lítið á strik á nútíma (holocene) (t.d. Borthwick 2007).
Loftslag við Ketilsstaði er einnig afar hafrænt, milt og rakt og hefur það
að líkindum átt sinn þátt í að birki átti erfitt uppdráttar. Það skal þó tekið
fram að þetta þarf ekki að eiga við um alla hluta Mýrdalsins.
Öfugt við það sem yfirleitt hefur komið fram í frjógreiningum á láglendi
(aðallega Margrét Hallsdóttir 1987) virðast litlar breytingar hafa orðið á
plöntusamfélaginu við Ketilsstaði um og eftir 871. Þó má sjá að hvannir
verða minna áberandi og sama á við um lyngplöntur og buramosa. Þessar