Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Side 186

ÞÓRA PÉTURSDÓTTIR
ORÐ Í BELG UM ÍSLENSKA
KUMLHESTINN OG UPPRUNA HANS
Inngangur
Hestar eru algengasta haugfé íslenskra kumla og virðast jafnframt algengari
í kumlum hér á landi en á hinu forn-norræna menningarsvæði almennt.
Þeim hefur þó lítill gaumur verið gefinn og gjarnan verið settir í samhengi
við fátækt landnámssamfélagsins sem greftrunarsiðurinn er almennt talinn
endurspegla. Ef málið er skoðað nánar gefur hins vegar auga leið að
fjöldi hesta verður ekki skýrður með tilvísun í efnahagslegar aðstæður
einar saman. Hefðu menn verið svo ofurseldir og máttvana gagnvart
aðstæðum sínum er auðvelt að færa rök fyrir því að hagkvæmast hefði
verið að láta alfarið af þeim sið að leggja haugfé í grafir. Það gerðu menn
hins vegar ekki og því er nærtækara að taka alvarlega þær áherslur sem
greftrunarsiðurinn gefur til kynna og reyna að lesa í þær upplýsingar sem
þær gefa um hugarheim íslenskra landnámsmanna.
Áherslur og þróun kumlarannsókna
Fornleifafræðilegar rannsóknir á dauða og greftrun eiga sér langa og
fjölbreytta sögu. Í takt við aðferðafræðilegar og hugmyndafræðilegar
áherslubreytingar innan greinarinnar hafa nálganir fræðimanna og túlkanir
á efniviðnum tekið breytingum um leið og þekking á viðfangsefninu
almennt hefur aukist. Þótt því sé iðulega, og að vissu leyti réttilega, haldið
fram að íslensk fornleifafræði hafi lengi vel staðið í stað, og því ekki