Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Page 229

228 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Af þeim 500 milljónum sem sjóðurinn úthlutaði á starfstíma sínum fóru
um 250 milljónir til fornleifarannsókna. Fyrir tilstuðlan hans voru minjar
rannsakaðar og grafnar úr jörðu á Gásum við Eyjafjörð, á biskupsstólunum á
Hólum og í Skálholti, á Kirkjubæjarklaustri og Skriðuklaustri, í Reykholti,
Keldudal í Skagafirði og á Þingvöllum, auk þess sem gerð var rannsókn á
kumlum víðs vegar um land.
Þann 31. janúar 2009 var opnuð sýningin Endurfundir í Myndasal
Þjóðminjasafns Íslands þar sem kynntur var afrakstur þeirra forn leifa-
rannsókna sem styrktar voru af Kristnihátíðarsjóði. Sýningin stóð yfir
til 30. nóvember 2009 en nú má fræðast um hana á sérstökum vef
sýningarinnar sem nálgast má af heimasíðu Þjóðminjasafnsins.
Í tengslum við sýninguna í Myndasal Þjóðminjasafnsins gaf safnið jafn-
framt út veglegt sýningarrit, nefnt Endurfundir. Fornleifarannsóknir styrktar
af Kristnihátíðarsjóði 2001-2005. Ritinu var ritstýrt af Guðmundi Ólafs syni
og Steinunni Kristjánsdóttur og í það skrifa verkefnisstjórar f lestra þeirra
rannsókna er styrk hlutu úr sjóðnum. Það rit er til umfjöllunar hér.
Ritið er afar glæsilegt á að líta, í stóru fallegu broti, glætt fjölmörgum
litljósmyndum sem njóta sín vel á gæðalegum pappír. Það er ljóst að
ekkert hefur verið til sparað við útgáfuna. Sem fyrr segir rita f lestir
verkefnisstjórar Kristnihátíðarsjóðsrannsókna kaf la í meginhluta
bókarinnar. Auk þess ritar Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður
formála, Pétur Gunnarsson rithöfundur skrifar upphafskaf la og Graham
Langford, Halldóra Ásgeirsdóttir og Nathalie Jacqueminet forverðir
á Þjóðminjasafni Íslands skrifa kaf la um forvörslu þeirra gripa sem
rannsóknirnar gáfu af sér. Alls eru í bókinni átta kaf lar auk formála, og
mjög stutta útdrætti á ensku er að finna aftast í bókinni.
Lítum fyrst á meginkaf la bókarinnar en fyrstan þeirra ritar Ragnheiður
Traustadóttir verkefnisstjóri Hólarannsóknar. Hún stiklar á stóru um
rannsóknina og niðurstöður hennar í heild en einbeitir sér fyrst og
fremst að uppgrefti húss nr. 10 sem hún nefnir „biskupsstofu“, „veislu- og
móttökusal“ eða jafnvel „félagsheimili“ staðarins. Húsið vakti athygli er
það fannst enda var þess ekki getið í ritheimildum og fullyrðir Ragnheiður
að „[a]nnað eins hús frá fyrri hluta miðalda hefur ekki verið grafið upp hér
á landi áður“ (bls. 27). Ragnheiður ber húsið saman við stofuna á Stöng
og Papa Stour og telur að þótt uppgrefti stofunnar sé ekki að fullu lokið
né heldur aldursgreiningu gagna og sýna sé þar líklega komin biskupsstofa
sem síðar var leyst af hólmi með tilkomu Auðunarstofu.
Guðný Zoëga skrifar áhugaverðan kaf la um rannsóknir sínar á
grafreitum, bæði kumlateig og kirkjugarði, í Keldudal í Skagafirði.
Markmið rannsóknarinnar var m.a. að varpa ljósi á mörk heiðni og kristni