Valsblaðið - 01.05.2014, Page 92

92 Valsblaðið 2014
Starfið er margt
fram á íþróttasviðinu. Knattspyrna í Evr-
ópu er gríðarlega vinsæl og laðar að sér
bæði mikinn fjölda áhorfenda, feita sjón-
varps- og kostunarsamninga, umfangs-
mikla sölustarfsemi og í sumum tilvikum
forríka eigendur sem dreymir um að
skapa sér frægð og minnisvarða.
Langverst er skekkjan í knattspyrn-
unni. Hún býr bæði við sterkt sérsam-
band (og forrík alþjóðasambönd. Laun
hluta atvinnuknattspyrnumanna í Evrópu
eru í raun óskiljanleg og á þetta horfum
við héðan af skerinu litla og viljum vera
þátttakendur. Félög í efstu deild gera út á
árangur sem skilar töluverðum umfram-
tekjum (og reyndar líka umframgjöldum
sem oftar en ekki vilja gleymast). Það er
aftur á móti ekki á vísan að róa og að-
keyptir leikmenn, háir launatékkar og
önnur hlunnindi eru ekki ávísun á árang-
ur. Margir keppa – fáir vinna.
En hvað er til ráða?
Af hverju hætta félögin ekki að greiða
laun sem þau ráða ekki við? Af hverju
sníða félögin sér ekki stakk eftir vexti?
Við þessu er ekkert einfalt svar. Íþróttir
eru drifnar áfram af sigurvilja. Afrakstur
vel rekins fyrirtækis er mældur í arðsemi
á meðan afrakstur vel rekins íþróttafé-
lags er mældur í sigrum og titlum.
Á sama tíma og lög og reglur banna
skerðingu atvinnufrelsis með tilheyrandi
vandkvæðum með að hindra t.a.m. óheftar
launagreiðslur, verður íþróttahreyfingin
að setjast á rökstóla og skoða alvarlega
grundvöll sinn og forsendur. Við höfum á
síðustu árum horft upp á fjölda félaga og
félagasambanda annaðhvort hverfa eða
missa allan kraft. Við horfum upp á kirkj-
una og söfnuði landsins í miklum krögg-
um og tilvistarkreppu. Íþróttahreyfingin er
einn af hornsteinum þjóðfélagsins og inn-
an íþróttafélaga landsins hefur æska þessa
lands verið alin upp að stóru leyti. Til þess
að svo megi vera áfram þarf íþróttahreyf-
ingin af einkennst af heilbrigði og aga
sem nú um stundir skortir mikið á.
Mig langar því að skora á forystumenn
íþróttahreyfingarinnar til að taka rekstr-
ar- og fjárhagsforsendur íþróttafélaganna
til gagngerðrar endurskoðunar, að örðum
kosti er hætta á að illa fari.
Allt okkar þjóðfélag er
gegnsýrt af umræðum um
peninga og skuldir. Flestar
fjölskyldur, fyrirtæki og
sjálfur ríkiskassinn eru
alltof skuldsettar. Stærstur
hluti íþróttahreyfingarinnar
er þar engin undantekning.
Í langflestum tilvikum er
ástæðan sú sama, það er
eytt um efni fram og tekjur
duga ekki fyrir gjöldum
Það má hins vegar víða sjá batamerki.
Verðbólga á Íslandi er í sögulegu lág-
marki. Að mínu mati er engin vafi á því
að ein af stærstu ástæðum þess er að
einkaneysla hefur ekki aukist í takt við
bættan hag. Svo virðist sem einstaklingar
og fyrirtæki hafi lært af biturri reynslu
og halda aftur af sér í neyslu og fjárfest-
ingum.
Íþróttahreyfingin
Þó að orðum mínum hér sé fyrst og síð-
ast beint að okkar ástsæla félagi, tel ég
að þau eigi við stóran hluta íþróttahreyf-
ingarinnar. Hún hefur frá hruni mátt þola
gríðarlega tekjuskerðingu, bæði frá opin-
berum aðilum og styrktaraðilum og þá
sér í lagi atvinnulífinu. Nánast allir
tekjustofnar hafa minnkað. Undir öllum
kringumstæðum hefðu útgjöld átt að
dragast saman í sömu hlutföllum. Það
hefur hins vegar ekki gerst, með tilheyr-
andi skuldasöfnun og versnandi fjárhag.
Það er gjarnan rætt um að íþróttaheyf-
ingin byggist upp á sjálboðastarfi og það
er rétt upp að vissu marki. Þátttaka for-
eldra hefur t.d. aukist hin síðari ár. Stór
hluti og þá sér í lagi afreksstarfið er rekið
áfram af launþegum, þ.e.a.s. starfsmönn-
um félaga og sérsambanda, þjálfurum og
síðast en ekki síst íþróttamönnunum
sjálfum. Þetta á fyrst og fremst við um
boltagreinarnar með knattspyrnuna í al-
gjörum forgrunni. Það hefur orðið bylt-
ing í þessum málum á síðustu 20 -30
árum. Launagreiðslur hafa stöðugt auk-
ist, bæði hvað varðar fjölda þeirra sem
þiggja þóknun sem og upphæðir til þeirra
sem hæst þiggja laun.
Þeir sem þiggja laun og greiðslur af
íþróttahreyfingunni gera stöðugt meiri
kröfur um að hún sé í engu tilliti frá-
brugðin fyrirtæki, sem greiði á réttum
tíma umsamin kjör enda um þau skrifleg-
ir samningar. Hér erum við komin að
veigamikilli kerfisvillu, ef svo má að
orði komast. Atvinnulífið gerir samninga
við starfsfólk sitt út frá fjárhagslegum
forsendum en íþróttahreyfingin út frá
væntum árangri á keppnisvellinum. Ár-
angurinn hefur síðan afgerandi áhrif á
alla tekjustofna, beina og óbeina. Fleira
kemur til, því á einum stað efst í píramíta
íþróttahreyfingarinnar eru sjálboðaliðar,
stjórnarmenn. Mennirnir sem taka
ákvarðanir um stóru gjaldaliðina. Væri
hægt að ímynda sér að í atvinnulífinu
væri einungis einn hópur sem ekki
þiggði laun og það væru stjórnendurnir?
Nei, þvert á móti þiggja þeir hæstu laun-
in enda bera þeir mestu ábyrgðina.
Fyrirtæki sem rekið er á óábyrgan hátt
endar í þroti. Það gerir íþróttfélag hins
vegar sjaldan. Þau stóru og sterku leita
aftur og aftur til félaga sinna og vel-
unnara, í smærri bæjum til bæjarfélags-
ins, sem enn og aftur hlaupa undir bagga
og bjarga hlutunum. Krafturinn getur
vissulega dvínað og starfsemin minnkað
á alla kanta.
Er gleðin horfin?
Stóri gallinn er hins vegar sá að gleðin er
horfin. Þjálfarar og íþróttamenn horfa í æ
ríkara mæli á íþróttafélögin sem óbreytt-
an launagreiðanda. Foreldar líta að sama
skapi á félögin sem þjónustuaðila við
börnin sín líkt og skóla og dagheimili.
Síðasta kynslóðin sem ólst upp við
félagsanda og stundaði sína íþrótt án
þóknunar er núna víða við stórnvölinn.
Þessi kynslóð talar gjarnan um gamla
daga og sannan félagsanda, sem nú þurfi
að rífa upp að nýju. Það er torsótt mark-
mið því þjóðfélag okkar er gjörbreytt.
Við förum villu vegar í samanburði
við nágrannalöndin og það sem þar fer
Íþróttahreyfing á villigötum
Eftir Brynjar Harðarson framkvæmdastjóra Valsmanna hf.