Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2011, Qupperneq 178

178
HJALTI HUGASON
trúar en það er merking síðari liðar núverandi 63. greinar stjórnarskrárinnar
þar sem vísað er til „góðs siðferðis“ og „allsherjarreglu“. Hugsanlega þykir
einhverjum eftirsjá af þessu hátíðlega orðfæri frá 19. öld. Í það má að ósekju
halda þó að merking þess sé óljós.80
Sú tillaga sem hér er gerð felur í sér formbreytingu í þá veru að trú-
málabálkur stjórnarskrárinnar er felldur brott og efni hans sameinað mann-
réttindakaflanum. Þá er einstaklingurinn og réttur hans færður fram fyrir trú-
félögin og stöðu þeirra og þar með tekið tillit til aukinnar einstaklingshyggju.
Þá er hlutur ýmiss utanþjóðkirkjufólks og þeirra sem standa utan trúfélaga
bættur með því að leggja trú- og lífsskoðunarfélög að jöfnu. Loks er öllum
trú- og lífsskoðunarfélögum gert jafnhátt undir höfði þar sem kveðið er á
um almennan stuðning og vernd öllum þeim trú- og lífsskoðunarfélögum til
handa sem sækjast eftir skráningu á grundvelli laga þar að lútandi. Skal það
áréttað að í engu virðist örðugra að skilgreina lífsskoðunarfélög og ákvarða
við skráning hvort um slíkt félag sé að ræða eða ekki en þegar trúfélög eiga í
hlut. Þá er skýr aðgreining milli trú- og lífsskoðunarfélaga torveld í fræðilegu
tilliti og því orkar tvímælis að áskilja þeim eins misjafnan rétt og nú er gert í
lögum.
Á 19. öld mátti líta svo á að þjóðkirkjuskipan væri ein af forsendum trúfrelsis
þar sem henni var ætlað að binda enda á það fyrirkomulag að ríkisvaldið væri
trúarlega skilgreint en ríki og kirkja mynduðu samhæfða heild. Því var ekki
óeðlilegt að kirkjuskipan kæmi á undan trúfrelsisákvæðum í stjórnarskránni
frá 1874. Nú á dögum virðist sú niðurskipan óheppileg en æskilegra er að þá
fyrst sé vikið að sérstöðu meirihlutakirkjunnar þegar kveðið hefur verið á um
trúfrelsi einstaklinga og stuðning og vernd öllum trú- og lífsskoðunarfélögum
til handa. Í þeirri kirkjuskipan sem hér er lögð til er aðeins sagt að sú kirkja
sem meirihluti þjóðarinnar kýs að tilheyra skuli hafa nokkra sérstöðu sem
80 Sé tekið tillit til þess sem hér hefur verið nefnt gæti greinin hljóðað svo: Allir eiga
rétt á að iðka trú eða lífsskoðun í samræmi við sannfæringu sína og að stofna um það
félög. Þó má ekki kenna eða fremja neitt sem er gagnstætt góðu siðferði eða alls-
herjarreglu. Öllum er frjálst að standa utan slíkra félaga. Enginn má neins í missa
af borgaralegum og þjóðlegum réttindum fyrir sakir trúarbragða sinna, né heldur
má nokkur fyrir þá sök skorast undan almennri þegnskyldu. Enginn er skyldur til að
greiða persónuleg gjöld til trú- eða lífsskoðunarfélags sem hann á ekki aðild að.

Ríkisvaldið skal styðja og vernda öll skráð trú- og lífsskoðunarfélög.
Evangelíska lúterska kirkjan er þjóðkirkja á Íslandi. Breyta má þessu með lögum.
Slík lög skal bera undir þjóðaratkvæði til samþykktar eða synjunar í leynilegri
atkvæðagreiðslu.