Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2011, Blaðsíða 180

180
HJALTI HUGASON
Styrkurinn og verndin gæti að verulegu leyti byggst á gagnkvæmum samn-
ingum milli ríkisins og einstakra trú- og lífsskoðunarfélaga sem veittu hinu
opinbera aukna innsýn í starf sitt, tækju á sig ákveðin hlutverk en hlytu í
staðinn tiltekinn styrk. Núverandi ákvæði um sérstakan styrk þjóðkirkjunni
til handa þarf þó vissulega ekki að koma í veg fyrir að svipuðum markmiðum
yrði náð ef stjórnvöld kepptu að því til dæmis með fjárveitingum til annarra
trú- og lífsskoðunarfélaga.
Einar og sér mundu breytingar á borð við þær sem hér eru lagðar til tæpast
valda nokkurri byltingu. Ákvæði hennar þyrfti svo að útfæra meðal annars í
lögum um skráð trú- og lífsskoðunarfélög, hugsanlegum sérlögum um þjóð-
kirkjuna sem þó væru einfaldari en núgildandi þjóðkirkjulög og hugsanlega
fleiri lögum líkt og nú er gert. Gildi hinnar endurskoðuðu trúfrelsisgreinar
felst einkum í því hve víðan ramma hún myndar fyrir iðkun trúar- og lífs-
skoðana í landinu og hversu mikið jafnræði hún rúmar. Hún samræmist því
vaxandi einstaklings- og fjölhyggju betur en núgildandi trúmálabálkur.
ÚTDRÁTTUR
Þjóðkirkja og trúfelsi. Inntak og merking trúmálabálks
stjórnarskrárinnar ásamt breytingartillögum
Í stjórnarskrá Íslands er að finna sérstakt ákvæði um að evangelíska-lútherska kirkjan
skuli vera þjóðkirkja á Íslandi sem og um trúfrelsi. Hér eru ákvæði þessi túlkuð með
hliðsjón af hliðstæðum ákvæðum í stjórnarskrá Dana frá 1849.
Sýnt er fram á að kirkjuskipaninni er aðeins ætlað að vera lýsandi, það er áskilja
stuðning ríkisvaldsins við þá trúarhefð (meirihlutakirkju) sem þjóðin aðhyllist.
Í ljósi túlkunarinnar og breyttra þjóðfélagsaðstæðna er lagt til að við yfirstand-
andi endurskoðun á stjórnarskránni verði kaflarnir um þjókirkjuna og trúfrelsið
sameinaðir í eina grein sem tengd verði við ákvæði um almenn mannréttindi.
Greinina mætti orða svo:
Allir eiga rétt á að iðka trú eða lífsskoðun í samræmi við sannfæringu sína og
að stofna um það félög. Öllum er frjálst að standa utan slíkra félaga. Enginn
má skorast undan almennri þegnskyldu vegna trúar- eða lífsskoðana. Enginn er
skyldur til að greiða persónuleg gjöld til trú- eða lífsskoðunarfélags sem hann á
ekki aðild að.
Ríkisvaldið skal styðja og vernda öll skráð trú- og lífsskoðunarfélög.
Evangelíska lúterska kirkjan er þjóðkirkja á Íslandi. Breyta má þessu með
lögum. Slík lög skal bera undir þjóðaratkvæði til samþykktar eða synjunar í
leynilegri atkvæðagreiðslu.

Lykilorð: Stjórnarskrá, trúarbragðaréttur, trúfrelsi, þjóðkirkja, fjölhyggja.