Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2011, Side 220

220
JONATHAN BATE
sem hafa verið sviptir tálvonum eða falskri meðvitund. Af öllum helstu
ensku ljóðskáldunum er Clare sannasti fulltrúi verkamannastéttarinnar og
fyrir honum mynduðu félagsleg tengsl og umhverfistengsl ekki slíkar and-
stæður. Hann leit svo á að „réttindi manna“ og „réttindi náttúru“ næðu yfir
það sama og væru háð hvort öðru.
Í bók John Barrell, Hugmyndin um landslag og tilfinningin fyrir rými,
er meistaralega sýnt fram á það að ein skýring á útilokun Clare var sú að
hann var girtur af. En stjórnmálaskoðanir höfundarins ollu því að staðurinn
varð undirskipaður félagslegri mótun í greiningunni. Íhugið dæmigerðan
lestur. Barrell lýsir yfir aðdáun sinni á ljóði Clares „Harmakvein Round Oak
Waters“ [The Lamentations of Round-Oak Waters], þar sem lækur kvartar
undan afleiðingum girðingalaganna en Barrell telur formgerð ljóðsins vera
gallaða því að Clare hafi mistekist að tengja saman persónulega sorg sína og
sorg landslagsins:
Hér er það landslagið sjálft, þar sem það var, sem eftirsjá er að; og það
sem eftir lifir ljóðsins er ekki fjallað meir um depurð Clares heldur verður
það eins og bein pólitísk staðhæfing gegn girðingalögunum. Þetta skerpir
á ljóðinu en brýtur það líka upp í tvo hluta. Til að fella þá saman aftur
þyrfti okkur að finnast depurð hans tengjast almennri óánægju með girð-
ingarlögin, en það gengur varla upp. Í fyrsta hluta ljóðsins leggur andi
lækjarins áherslu á aðskilnað Clares frá samfélagsheild þorpsins og þó
að ástæða depurðar hans sé ekki útskýrð er okkur gefin góð ástæða til að
halda að hún sé afleiðing þess að honum finnist hann öðruvísi og raunar
hafinn yfir aðra þorpsbúa en samt sem áður er hann ófær um að hefja sig
yfir félagslega stöðu sína og sanna sig sem ljóðskáld.
Sá Clare sem kemur fram í þessu ljóði er svo sannarlega aðskilinn frá sam-
félagsheild þorpsins en ættum við þá að draga þá ályktun að depurð Clares
sé ekki tengd hinni almennu óánægju með að landið var girt af? Hún hlýtur
að vera hluti almennrar óánægju en kjarni málsins er að landið sjálft finnur
til dýpri sorgar en bæjarbúar. Á að skilja rödd Round Oak Waters eingöngu
sem myndlíkingu, sem hefðbundna skáldlega ímynd staðaranda eða „sem
öfgakennda notkun á því stílbragði sem gerir ráð fyrir samsemd náttúrunnar
með líðan mannsins“? Eða erum við fær um að ímynda okkur læk sem getur
raunverulega talað, að landsspilda geti skynjað sársauka?
Sem arftakar hinnar tæknilegu sýnar upplýsingarinnar á náttúruna getum
við það ekki. En ef við sjáum fyrir okkur ljóðið frá sjónarhorni einhvers