Peningamál - 01.03.2004, Blaðsíða 33

næstu misserum til að styrkja stöðu sína enn frekar
með því að gæta hófs í útlánum og jafnvægis í fjár-
mögnun.
Á Íslandi eru nokkrir skipulagðir markaðir.
Kauphöll Íslands hefur á tæpum tveimur áratugum
náð að byggja upp vel starfandi verðbréfamarkað.
Millibankamarkaður með gjaldeyri var settur á fót
árið 1993 og millibankamarkaður með krónur árið
1998. Árið 2001 bættist síðan við millibankamark-
aður með gjaldeyrisskiptasamninga. Laga- og regl-
uumhverfi markaða hefur verið mótað á nokkrum ár-
um og telst gott. Rekstraröryggi er í nokkuð góðu lagi
en helstu veikleikar íslenskra markaða eru smæð
þeirra og fæð markaðsaðila.
Aðstæður og horfur í þjóðarbúskapnum og ytri
skilyrði
Aðeins rúmlega fjórir mánuðir eru liðnir frá því að
síðasta úttekt á þjóðhagslegum forsendum fjár-
málastöðugleika var birt, en sem fyrr segir eru slíkar
úttektir venjulega gerðar á hálfs árs fresti. Ekki hefur
orðið grundvallarbreyting á þjóðhagslegum forsend-
um fjármálalegs stöðugleika á þeim tíma. Hér á eftir
er því farið fremur stuttlega yfir sviðið, en athyglinni
fyrst og fremst beint að því sem helst hefur breyst frá
útgáfu síðustu greiningar og að öðru leyti vísað til
fyrri úttekta.
Alþjóðleg skilyrði fjármálastöðugleika áfram góð og
önnur ytri skilyrði svipuð og í nóvember
Í Peningamálum 2003/4 var bent á að innlend fjár-
málafyrirtæki eigi mikið undir því að ekki verði
snöggar breytingar á vöxtum erlendis í ljósi nei-
kvæðrar skammtímastöðu þeirra, en þá höfðu lang-
tímavextir hækkað nokkuð frá sögulegu lágmarki um
miðbik ársins. Síðan hafa langtímavextir hins vegar
ekki breyst mikið og útlit er fyrir að þeir muni hald-
ast tiltölulega stöðugir enn um sinn. Batinn í heims-
búskapnum heldur áfram, af nokkrum þrótti í Banda-
ríkjunum og víða í Asíu, en hægar í Evrópu.
Verðbólga er lítil og heldur á undanhaldi í Evrópu.
Líkur á snarpri hækkun skammtímavaxta eru því ekki
miklar.
Gengi Bandaríkjadals hefur lækkað enn frekar frá
því í nóvember, einkum gagnvart evru. Í febrúar
síðastliðnum var gengi evru gagnvart Bandaríkjadal
að meðaltali rúmlega 8% hærra en í október, tæplega
fjórðungi hærra en í desember 2002 og 48% hærra en
í október 2000. Þessar miklu gengissveiflur geta
auðvitað falið í sér umtalsverða áhættu fyrir fyrirtæki
með óvarða gjaldmiðlaáhættu í einstökum gjald-
miðlum, en líklega hefur lækkun dalsins á heildina
litið fremur komið fyrirtækjum til góða vegna tiltölu-
lega hás hlutfalls skulda í Bandaríkjadal.
Ekki hafa orðið umtalsverðar breytingar í ytri
skilyrðum frá því í nóvember. Útflutningsverð sjávar-
afurða hefur þó heldur látið undan síga, en álverð
hækkað eins og hráefnaverð almennt í heiminum.
Eldsneytisverð hefur verið nokkuð stöðugt í evrum
þótt það hafi heldur hækkað í Bandaríkjadölum.
Viðskiptahalli var áfram mikill á síðari helmingi sl.
árs
Viðskiptahalli er meðal vísbendinga um aðstæður
sem hugsanlega gætu grafið undan stöðugleika fjár-
32 PENINGAMÁL 2004/1
1. Evrusvæði frá janúar 1999 en Þýskaland 1990-1998. Heimildir: EcoWin, Eurostat.
1990 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04
3
4
5
6
7
8
9
10
%
Erlend vaxtaþróun 1990-2004 (mánaðarleg meðaltöl)
Mynd 1
Ávöxtun ríkisskuldabréfa til 10 ára Ávöxtun ríkisvíxla til 3 mánaða
Evrusvæðið1
Bandaríkin
1990 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
%
Bandaríkin
Evrusvæðið1