Peningamál - 01.03.2004, Blaðsíða 44

PENINGAMÁL 2004/1 43
... og vanskil virðast enn vera nokkur
Hlutfall alvarlegra vanskila, þ.e. vanskila sem voru
eldri en tólf mánaða, af heildarvanskilum hjá
viðskiptabönkum og sparisjóðum jókst á árinu 2003
eins og sjá má á mynd 13. Hlutfall heildarvanskila af
lokastöðu útlána hefur þó lækkað frá lokum þriðja
fjórðungs 2002 þegar það náði hámarki.16 Reyndar
náði krónutala heildarvanskila einnig hámarki þá og
var um 49,5 ma.kr. Í árslok 2003 námu heildarvanskil
við viðskiptabanka og sparisjóði ríflega 41 ma.kr.17 Á
árinu 2003 jukust útlán viðskiptabanka einnig mjög
mikið og því gæti það gefið ranga mynd af stöðu
mála að taka hlutfall vanskila í lok eins tímabils af
útlánum í lok sama tímabils. Ólíklegt er að ný útlán
fari strax í vanskil og því var skoðað hlutfall vanskila
af lokastöðu útlána einu ári áður. Þetta hlutfall lækk-
ar mun minna á árinu 2003 eins og sjá má á mynd 13.
Annað vandamál við túlkun vanskilatalnanna er að
þær eru ekki að fullu samanburðarhæfar á milli tíma-
bila þar sem bætt vinnubrögð eins viðskiptabankans
leiddu til þess að skilgreind vanskil þeirra jukust tölu-
vert án þess þó að um raunverulega aukningu hafi
verið að ræða. Að öllu óbreyttu ætti framlag á af-
skriftareikning að dragast saman á þessu ári þar sem
ætla má að gripið hafi verið til sérstakra aðgerða til
að grisja útlánasafn bankanna á síðasta ári. Ef þróun
vanskila er skoðuð er þó ekki víst að öll kurl séu
komin til grafar og enn kunna að vera forsendur fyrir
því að afskriftir útlána gætu orðið nokkrar á árinu
2004, sérstaklega ef litið er til þess að hlutfall alvar-
legra vanskila jókst enn.
Á mynd 14 má sjá heildarvanskil sem hlutfall af
lokastöðu útlána annars vegar hjá viðskiptabönkum
og hins vegar hjá sparisjóðum. Þetta hlutfall er alltaf
hærra hjá sparisjóðunum og þróunin var svipuð hjá
bönkum og sparisjóðum á tímabilinu sem er til
skoðunar. Á fjórða fjórðungi ársins 2003 virðist þó
verða töluverð breyting og dregur allverulega saman
með þeim hvort heldur sem litið er á hlutfallið með
eða án tafar. Þetta má að nær öllu leyti rekja til þess
að hlutfall sparisjóðanna lækkar á fjórða fjórðung-
num og má sennilega tengja það að einhverju leyti
því að endanlega afskrifuð útlán sex stærstu spari-
sjóðanna hafa aldrei verið meiri en á síðasta ári.
Einnig er áhugavert að sjá að þetta hlutfall í árslok
2003 fyrir viðskiptabanka og sparisjóði er mjög
svipað því sem það var í árslok 2000 áður en afskrift-
ir útlána jukust fyrir alvöru.
Kostnaðarhlutfallið lækkaði almennt
Kostnaður ársins 2003 jókst töluvert en þó minna en
tekjurnar. Þetta leiddi til þess að kostnaðarhlutfall18
viðskiptabankanna lækkaði almennt. Í fyrri úttektum
á stöðugleika fjármálakerfisins hefur komið fram að
þessi mælikvarði er langt frá því að vera gallalaus.
Mynd 13
4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
2000 2001 2002 2003
0
20
40
60
80
100
(%)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
(%)
Vanskil í bönkum og sparisjóðum 2000-2003
Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Stöplar: Hlutfall vanskila hvers tímabils af heildarvanskilum.
Línur: Heildarvanskil sem hlutfall af stöðu útlána í lok sama tímabils, tafið um eitt ár.
0-1 mánuður
1-3 mánuðir
3-6 mánuðir
6-12 mánuðir
Eldri en 12 mánuðir
Vinstri ás (stöplar) Hægri ás (línur)
Öll vanskil
Öll vanskil, tímatöf
16. Gögnin ná aftur til ársloka 2000.
17. Athuga verður að vanskil minnka yfirleitt alltaf á fjórða ársfjórðungi.
Mynd 14
4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
2000 2001 2002 2003
0
2
4
6
8
10
12
14
(%)
Viðskiptabankar Viðskiptabankar, tafið
Sparisjóðir Sparisjóðir, tafið
Heildarvanskil sem hlutfall
af lokastöðu útlána 2000-2003
Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Stöplar: Hlutfall heildarvanskila af lokastöðu útlána á sama tímabili.
Línur: Hlutfall heildarvanskila af lokastöðu útlána árinu áður.
18. Rekstrargjöld sem hlutfall af rekstrartekjum.