Peningamál - 01.03.2004, Blaðsíða 26

Lausafjárlíkaninu er lýst í rammagrein 1. Þótt það
gefi ákveðnar vísbendingar er það ekki fullkomið þar
sem nokkur óvissa ríkir ávallt um hreyfingar á
sjóðsstöðu ríkissjóðs og einnig hafa væntingar veru-
leg áhrif. Til stendur að endurskoða reglur um við-
skipti bindiskyldra aðila í því skyni að bæta notkun
tækja Seðlabankans og verður haft samráð við aðila
áður en endanlegar ákvarðanir verða teknar.
Meira flökt skammtímavaxta á krónumarkaði
Vextir skammtímafjár á millibankamarkaði með
krónur hafa sveiflast mikið upp á síðkastið. Sennileg
skýring er sú að lægri bindiskylda dragi úr þeim
jöfnunaráhrifum sem áður voru til staðar. Lágt
bundið fé þýðir að ekki verður sótt á bindireikninga
PENINGAMÁL 2004/1 25
2. Hollensk aðferð byggist á því að þeir aðilar sem áttu hagstæðustu til-
boðin frá sjónarhóli uppboðsaðila komast fyrst að við úthlutun og síðan
koll af kolli. Síðasta tilboð sem kemst að í úthlutun ákvarðar síðan
verðið fyrir alla aðila sem fá samþykkt tilboð.
Við mat á þörf fyrir aðgerðir Seðlabanka Íslands vegna
lausafjárgnóttar hefur bankinn stuðst við tiltölulega
einfalt líkan af flæði fjármagns. Í líkaninu er annars
vegar reynt að meta áhrif aðgerða Seðlabankans, svo
sem endurhverfra viðskipta, bindingar, gjaldeyris-
kaupa og breytinga á seðlum og mynt í umferð og hins
vegar lýsa áhrifum ríkissjóðs á lausafjármyndun.
Notast er við tiltækar upplýsingar og spáð um
framhaldið á komandi tveimur vikum. Ýmis vandamál
koma upp þegar slíkar spár eru gerðar, t.d. getur bank-
inn séð nákvæmlega hver þörfin er á bundnu fé til loka
binditímabils en hann getur ekki séð fyrir með hvaða
hætti bindiskyldar stofnanir nýta sér það svigrúm sem
er til staðar við að uppfylla hana. Seðlabankinn getur
ekki séð fyrir hvernig þróun endurhverfra viðskipta
verður að viku liðinni og því er spáð óbreyttu ástandi í
síðari vikunni. Við mat á áhrifum ríkissjóðs eru skoðuð
söguleg sambönd en einnig er fylgst með útboðum á
verðbréfum og endurgreiðslum. Tafla 1 sýnir breytur
líkansins.
Til að meta þörf fyrir innstæðubréf er tekið tillit til
niðurstöðu endurhverfra viðskipta og reiknað út
hversu mikið þarf að gefa út til að hálfsmánaðar-
meðaltal fráviks verði 0. Ljóst er að slípa þarf líkanið
til og endurmeta og yfirfara forsendur þess og spáa
sem gerðar eru en líkanið ásamt fyrirspurnum getur
gefið bankanum og markaðsaðilum mikilvægar
vísbendingar um stöðu lauss fjár.
Rammagrein 1 Lausafjárlíkan
Tafla 1 Lausafjárlíkan
Lausafjárlíkan
+ Grunnþörf/gnótt ...............................................................
+ Bindiþörf (meðaltal) ........................................................
– Staða ríkissjóðs ...............................................................
+ Innbyrðis viðskipti Seðlabankans og ríkissjóðs ..............
+ Áætluð gjaldeyrisviðskipti Seðlabankans........................
+ Seðlar og mynt.................................................................
= Áætluð þörf/gnótt.............................................................
+ Endurhverf viðskipti (staða) ............................................
= Mismunur.........................................................................
– Seld innstæðubréf ............................................................
= Frávik ...............................................................................
= Meðaltalsfrávik ................................................................
Skýringar
Er neikvæð ef þörf er til staðar
Er neikvæð ef bindiskylda er óuppfyllt
Ávallt jákvæð tala (byggt á spá)
Breytilegt, t.d. v/sölu Seðlabankans á gjaldeyri til ríkissjóðs
Dagsviðskipti Seðlabankans á gjaldeyrismarkaði
Staða hvern dag (byggt á spá)
Áætluð staða fyrir endurhverf viðskipti
Staða endurhverfra viðskipta eftir útboð
Mismunur hvers dags
Dagleg staða innstæðubréfa eftir útboð
Daglegt gildi fráviks sbr. ofangreint
Meðaltal fráviks næstu 14 daga