Peningamál - 01.03.2004, Blaðsíða 13

eyrissjóðir og aðrir innlendir fjárfestar hefðu keypt
innlend verðbréf fyrir ráðstöfunarfé sitt sem nemur
erlendum verðbréfakaupum þeirra hefðu innlendir
vextir væntanlega orðið lægri eða hlutabréfaverð enn
hærra. Gengi krónunnar kann einnig hafa verið eitt-
hvað hærra til skemmri tíma.
Þriðjungs hækkun hlutabréfaverðs frá októberlokum
Frá októberlokum 2003 til loka febrúar hækkaði
úrvalsvísitala hlutabréfa um þriðjung. Eðlilegt er að
setja þessa hækkun í samhengi við fyrrnefndar hrær-
ingar í íslensku atvinnulífi, því að ekki verður séð að
afkomuspár hafi breyst svo til hins betra að réttlæti
jafnmikla hækkun, né heldur virðist ástæðna að leita
í eftirspurn frá stórum innlendum stofnanafjárfestum.
Lífeyrissjóðir virðast fremur hafa haldið að sér
höndum hvað áhrærir innlend hlutabréfakaup. Meðan
hátt hlutabréfaverð varir felur það í sér hagstæð fjár-
málaleg skilyrði fyrirtækja. Fyrirtæki sem eiga þess
kost að afla sér fjár til fjárfestingar með útboði hluta-
fjár eru þó ekki mjög mörg, en í hópi öflugustu fyrir-
tækja landsins. Seljendur hlutabréfa fá að sjálfsögðu
einnig laust fé til ráðstöfunar, sem getur orðið hvort
heldur innan lands eða utan, og geta áhrifin á
þjóðarbúskapinn verið nokkuð mismunandi eftir því
hvort verður ráðandi.
Breytingar á gengi krónunnar hafa áhrif á fjár-
málaleg skilyrði. Þau eru þó ekki einhlít. Gengis-
hækkun krónunnar léttir greiðslubyrði erlendra lána
en hefur um leið þau áhrif, ef litið er á hana sem tíma-
bundna, að framtíðargreiðslubyrði lána eykst. Hækk-
un gengisins sem talin er tímabundin kann því að
verka letjandi á erlendar lántökur. Jafnframt leiðir
hærra gengi til erfiðari skilyrða fyrir atvinnustarfsemi
í samkeppni við útlönd og getur því dregið úr láns-
fjáreftirspurn. Sökum stórframkvæmda sem fram-
undan eru og fjármagnsinnstreymis sem þeim fylgir,
sem ætti að stuðla að háu gengi um skeið, er ekki víst
að um þessar mundir sé litið á gengissveiflur krón-
unnar sem eins mikilvægan áhættuþátt erlendra láns-
kjara og ella, a.m.k. til skamms tíma.
Fjármálaleg skilyrði fyrirtækja og heimila heldur
hagstæðari en í októberlok
Frá sjónarhóli fyrirtækja eru fjármálaleg skilyrði um
þessar mundir líklega heldur hagstæðari á heildina
litið en í októberlok. Vextir hafa heldur lækkað þrátt
fyrir óbreytta stýrivexti, sem bendir til þess að
aðgangur að lánsfé sé greiður. Sum fyrirtæki njóta
einnig hærra hlutabréfaverðs. Á móti kemur að gengi
krónunnar hefur hækkað nokkuð og því þrengt að
útflutnings- og samkeppnisatvinnuvegum, þótt lægri
greiðslubyrði erlendra skulda vegi á móti. Frá sjónar-
hóli heimilanna eru fjármálaleg skilyrði líklega held-
ur betri en í lok október, og áfram hagstæð séu þau
skoðuð í lengri tíma samhengi. Ávöxtunarkrafa
húsbréfa hækkaði reyndar tímabundið, en hefur að
undanförnu verið svipuð og í októberlok. Almennir
vextir hafa heldur lækkað og hækkun á gengi krón-
unnar hefur í flestum tilfellum jákvæð áhrif á rekstur
heimilanna, þótt á því séu undantekningar. Hærra
hlutabréfaverð felur einnig í sér jákvæð auðsáhrif.
Fjármálafyrirtæki búa í stórum dráttum við svipuð
skilyrði og í októberlok, bæði erlendis og innan
lands. Verð hlutabréfa í skráðum fjármálafyrirtækjum
hefur þó hækkað og gefur þeim færi á að stækka
efnahagsreikning sinn með öflun hlutafjár.
II Uppfærð þjóðhags- og verðbólguspá
Seðlabankinn birtir nú uppfærslu síðustu þjóðhags-
og verðbólguspár. Það felur í sér að í meginatriðum
er byggt á síðustu spá bankans, sem birtist í nóvem-
ber síðastliðnum, en vissum forsendum er breytt í
ljósi framvindunnar og nýjustu upplýsinga. Framveg-
is verður heildstæð þjóðhags- og verðbólguspá að
jafnaði birt tvisvar á ári, þ.e. í júní og desember. Þess
á milli, þ.e. í mars og september, verður yfirleitt ekki
birt spá eða birt uppfærsla á síðustu spá. Bankinn
kann þó að birta nýja spá í þessum heftum Peninga-
mála ef það er talið brýnt vegna umtalsverðra breyt-
inga á aðstæðum. Uppfærsla spár felur í sér að viss-
um forsendum hennar er breytt í ljósi framvindu og
mikilvægra breytinga á horfum án þess að fram-
kvæmd sé ítarleg greining eða allar forsendur teknar
til skoðunar. Ekki fylgir heldur ítarlegt mat á öllum
óvissuþáttum uppfærðrar spár. Reiknað er með að
það verði yfirleitt aðeins gert þegar heildstæð spá er
birt.3
Mikilvægasta breytingin á forsendum frá því í
nóvember er að nú er gert ráð fyrir stækkun Norður-
12 PENINGAMÁL 2004/1
3. Regluleg greining á spávillum verðbólguspár, sem hingað til hefur birst
í fyrsta hefti Peningamála hvers árs, verður birt næst þegar heildstæð
spá er birt.