Peningamál - 01.03.2006, Qupperneq 5

I Yfirlit þjóðhags- og verðbólguspár
Forsendur um stýrivexti og gengi hafa breyst verulega
Mikið ójafnvægi í þjóðarbúskapnum undanfarið ár veldur mikilli
óvissu um þróun ýmissa hagstærða sem gegna lykilhlutverki í mati
á verðbólguhorfum. Í Peningamálum hefur verið brugðist við þessu
með því að draga nokkuð úr áherslu á einstakar spár, t.d. með því
að greina frá ólíkum verðbólguferlum sem byggjast á mismunandi
forsendum og með því að leggja sérstaka áherslu á mat á óvissu
verðbólgu spárinnar. Svokölluð grunnspá byggist á þeirri forsendu að
stýrivextir Seðlabankans, sem nú eru 10,75%, haldist óbreyttir á spá-
tímanum. Þetta er ekki gert vegna þess að Seðlabankinn telji að það sé
líkleg vaxtaþróun. Þvert á móti hefur Seðlabankinn oft breytt vöxtum
um leið og spáin er gefin út. Slík spá er hins vegar gagnleg sem við-
miðun við ákvarðanir í peningamálum. Í grunnspánni er einnig reiknað
með óbreyttu gengi krónunnar á spátímanum. Almennt er talinn lítill
ávinningur af því að spá fyrir um gengisbreytingar samkvæmt kenn-
ingunni um slembigöngu (e. random walk). Þessi forsenda getur þó
orkað tvímælis þegar raungengi gjaldmiðils er óvenju hátt eða lágt.
Í grunnspánni sem hér er birt er gert ráð fyrir því að gengisvísitala
erlendra gjaldmiðla verði 116 stig á næstu tveimur árum. Það felur í
sér u.þ.b. 12% lægra gengi krónunnar en í grunnspánni sem birt var
í desember. Einnig er birt fráviksspá með breytilegum stýrivöxtum og
gengi samkvæmt spám greiningaraðila á fjármálamarkaði. Spárnar ná
til fyrsta ársfjórðungs 2008.

Mun meira ójafnvægi í þjóðarbúskapnum en áður var talið
Nýjar þjóðhagstölur frá Hagstofu Íslands benda til þess að vöxtur
Þróun og horfur í efnahags- og peningamálum1
Mun verri verðbólguhorfur að óbreyttum vöxtum
Sviptingar á gjaldeyrismarkaði í febrúar og mars í kjölfar yfirlýsingar matsfyrirtækisins Fitch um neikvæðar horf-
ur fyrir lánshæfiseinkunn ríkissjóðs, og skrifa greiningardeilda nokkurra erlendra fjármálastofnana í kjölfarið,
undirstrika hve efnahagsástandið er viðkvæmt fyrir tiltölulega smávægilegum atburðum. Spám um framvindu
efnahagsmála sem byggjast á þeirri forsendu að stýrivextir Seðlabankans og gengi krónunnar haldist óbreytt
verður því sem fyrr að taka með miklum fyrirvara. Verðbólguhorfur næstu tveggja ára hafa versnað töluvert
sökum meiri vaxtar eftir spurnar undanfarin tvö ár en áður var reiknað með og vegna þess að gengi krónunnar
er nú mun lægra en þegar Seðlabankinn lagði mat á verðbólguhorfur síðast í desember. Spenna á vinnumark-
aði hefur einnig haldið áfram að aukast og launakostnaður hækkað verulega umfram það sem samrýmst getur
verðbólgumarkmiði Seðlabankans. Á móti kemur að útlit er fyrir að húsnæðismarkaðurinn fari brátt að leita
jafnvægis á ný og húsnæðisverðbólga er á undanhaldi. Lægra gengi krónunnar mun þó hafa meiri áhrif á verð-
bólguna næstu misseri, enda vöxtur eftirspurnar enn þá hraður. Nýlegir atburðir undirstrika að ekki er hægt að
útiloka nokkuð snöggar breytingar. Í kjölfar gengisóróleikans í febrúar og mars hafa verðbólguvæntingar færst
í aukana, sem hefur leitt til lækkunar raunstýrivaxta og aukinnar eftirspurnar eftir verðtryggðum skuldabréfum.
Ávöxtunarkrafa þeirra hefur því lækkað. Því hefur slaknað nokkuð á peningalegu aðhaldi á sama tíma og flest
bendir til að auka þurfi aðhaldið verulega og á tiltölulega skömmum tíma.
1. Í þessari grein eru notaðar upplýsingar sem fyrir lágu 28. mars 2006, en spár byggjast á
upplýsingum til 17. mars.