Peningamál - 01.03.2006, Blaðsíða 48

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
48
Lækkun á gengi krónunnar skapar aukinn verðbólguþrýsting
Ein meginástæða þess að verðbólguhorfur hafa versnað svo mikið sem
raun ber vitni, þrátt fyrir hærri stýrivexti en þegar síðasta spá var gerð
í desember, er veruleg lækkun á gengi krónunnar undanfarnar vikur.
Þrátt fyrir að ætla megi að dregið hafi úr áhrifum gengisbreytinga á
verðbólgu á undanförnum árum, er hætt við því að svo mikil gengis-
lækkun, á sama tíma og mikillar ofþenslu gætir enn í þjóðarbúskapn-
um, auki verðbólguþrýsting mun lengur en sem nemur tímabundnum
verðbólguáhrifum hækkunar innflutningsverðs. Þannig dregur gengis-
lækkunin eftirspurn aftur inn í landið, með tilheyrandi þrýstingi á inn-
lend aðföng. Ennfremur er hætt við því að skörp gengislækkun hafi
áhrif á verðbólguvæntingar um nokkurt skeið, svo lengi sem traust á
verðbólgumarkmið og peningastefnu Seðlabankans nægir ekki til að
gefa verðbólguvæntingum kjölfestu.
Undirliggjandi ójafnvægi meira en áður var talið...
Eins og lýst er í kafla IV hefur hagvöxtur verið meiri en áður var talið.
Þensla á innlendum húsnæðismarkaði hefur einnig verið þrálátari og
skýrir að hluta þá staðreynd að verðbólga síðustu mánaða hefur verið
mun meiri en spáð var í desember. Framleiðsluspenna er af þessum
ástæðum talin meiri nú en í desember. Hafa ber í huga að óvissan er
líklega enn meiri en venjulega við núverandi skilyrði. Eftir sem áður er
ljóst að eftirspurn er langt umfram það sem framleiðslan getur annað.
Þessi spenna brýst fram í aukinni verðbólgu nema peningastefnan
bregðist við.
... sem kemur m.a. fram í miklum vexti launakostnaðar...
Spenna og ójafnvægi í þjóðarbúskapnum birtist einnig á innlendum
vinnumarkaði. Samkvæmt grunnspánni eru horfur á að atvinnuleysi
nái lágmarki um mitt þetta ár og verði þá komið undir 1½%, sem er
mun minna atvinnuleysi en samræmst getur jafnvægi á vinnumarkaði
og verðstöðugleika.
Líkt og áður hefur verið fjallað um hefur vöxtur launakostn-
aðar á framleidda einingu verið langt umfram verðbólgumarkmið
Seðlabankans á undanförnum misserum. Miðað við það ójafnvægi
sem skapast hefur í þjóðarbúskapnum eru horfur á að svo verði
áfram á spátímabilinu, jafnvel þótt aðgengi að erlendu vinnuafli hafi
létt töluvert á spennunni og hjálpað til við að halda aftur af vexti
launakostnaðar. Í grunnspánni er gert ráð fyrir að launakostnaður
á framleidda einingu hækki á bilinu 4-6½% á næstu tveimur árum.
Að öðru óbreyttu mun svo mikill vöxtur skapa verulegan verðbólgu-
þrýsting sem hætt er við að fóðri verðbólguna áfram um langt skeið,
sérstaklega ef verðbólgan leiðir til þess að háar verðbólguvæntingar
festa sig í sessi.
... og auknum verðbólguvæntingum
Eins og áður hefur verið fjallað um virðast verðbólguvæntingar hafa
aukist töluvert frá desemberbyrjun. Miklar verðbólguvæntingar ýta
undir verðbólgu og gera æ erfiðara að koma böndum á hana ef ekk-
ert verður til að breyta þeim. Í grunnspánni birtist þetta í því að hægt
dregur úr verðbólgunni þegar líða tekur á spátímabilið. Ef gert er ráð