Peningamál - 01.03.2006, Blaðsíða 56

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
56
aðsbrest að ræða, sem veldur vandkvæðum við framkvæmd peninga-
stefnunnar.
Gagnstætt því sem að var stefnt hefur hækkun raunvaxta fyrr á
árinu gengið til baka, bæði á skemmri og lengri enda vaxtarófsins. Ef
ekkert er að gert eða eitthvað verður til þess að breyta aðstæðum á
mörkuðum er hætt við að væntingar um vaxandi verðbólgu grafi enn
frekar undan aðhaldinu, spenna magnist á vinnumarkaði og þrýstingur
á krónuna aukist.
Hætt við að lægra gengi ýti undir launahækkanir
Lægra gengi krónunnar er vissulega léttir fyrir fyrirtæki sem starfa í
harðri samkeppni við útlönd en sum þeirra lentu í þrengingum vegna
hágengis undanfarið ár. Lægra gengi gæti hins vegar gefið fyrirtækj-
um svigrúm til að hækka laun í harðri samkeppni um innlent vinnuafl,
sem er af skornum skammti. Því felur gengislækkun krónunnar einnig
í sér minna peningalegt aðhald, sem hætt er við að leiði til aukinnar
verðbólgu sem samtök launþega munu krefjast að fá bætt þegar
kemur að næstu endurskoðun launaliðar kjarasamninga í nóvember
nk., til viðbótar við bein áhrif gengislækkunar til hækkunar á verði
inn fluttra vara.
Lakari erlend fjármálaleg skilyrði gætu haft veruleg áhrif á
útlánagetu innlendra fjármálastofnana
Síðla árs í fyrra tók áhættuálag útgefinna skuldabréfa íslenskra banka
að hækka á alþjóðlegum eftirmarkaði. Það hækkaði frekar í febrúar
og byrjun mars í kjölfar skýrslna erlendra aðila sem fóru fremur nei-
kvæðum orðum um íslenska banka og bentu á ójafnvægi í íslenskum
þjóðarbúskap. Ef bankarnir þyrftu að fjármagna útlán sín á gildandi
eftirmarkaðsvöxtum má ætla að það leiddi til hækkunar útlánsvaxta. Á
þessu stigi er ekki ljóst hvort um tímabundna eða langvarandi hækkun
vaxtaálags er að ræða. Hækki vextir í heiminum hins vegar áfram, er
líklegt að áhættuálag muni almennt einnig hækka. Aukið áhættuálag
veldur fjármálafyrirtækjum ekki endilega vanda til skamms tíma litið,
en verði ástandið viðvarandi mun það veikja þau í erlendri samkeppni.
Ljóst virðist að hröð sigling íslenskra fjármálafyrirtækja á undanförn-
um árum ásamt vaxandi ofþenslumerkjum og ójafnvægi í íslenskum
þjóðarbúskap séu meginástæður þess að áhætta er metin meiri á
erlendum mörkuðum a.m.k. um sinn. Til þess að bregðast við þess-
ari stöðu þurfa fjármálafyrirtæki væntanlega m.a. að rifa seglin. Ekki
er síður brýnt að stuðla að því að draga úr ójafnvæginu í íslenskum
þjóðarbúskap sem fyrst. Greinilegt er að jafnvel þau fjármálafyrirtæki
sem hafa meginhluta starfsemi sinnar erlendis gjalda fyrir ójafnvægið
í þjóðarbúskapnum. Of hröð sigling kann einnig að rýra lánshæfi smat
Íslands almennt.
Minna aðhaldssöm peningastefna treystir ekki undirstöður
fjármálalegs stöðugleika
Meginmarkmið peningastefnunnar er að stuðla að stöðugu verðlagi.
Meðal meginverkefna Seðlabankans er einnig að stuðla að fjármála-
legum stöðugleika og jafnan ætti ekki að vera togstreita á milli þess-
ara markmiða. Eins og oft hefur verið bent á í Peningamálum stuðlar
Mynd IX-7
Ávöxtun íbúðabréfa og spariskírteina
Daglegar tölur 4. janúar 2000 - 24. mars 2006
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
RIKS 15 1001
HFF 15 0644
HFF 15 0434
HFF 15 0224
HFF 15 0914
2006200520042003200220012000
Mynd IX-8
Vaxtamunur við útlönd
Vikulegar tölur 7. janúar 1998 - 14. mars 2006
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
200620052004200320022001200019991998
Skammtímavaxtamunur við útlönd
(m.v. millibankavexti)
Skammtímavaxtamunur við útlönd (m.v. ríkisvíxla)
Langtímavaxtamunur (m.v. ríkisbréf til u.þ.b. 5 ára)
Mynd IX-9
Áhættuálag á eftirmarkaði með skuldabréf
íslenskra banka
Daglegar tölur 1. september 2005 - 28. mars 2006
Punktar
Heimild: Bloomberg.
KB banki
Landsbanki
Glitnir
0
15
30
45
60
75
90
105
120
20062005
s o n d j f m