Peningamál - 01.03.2006, Blaðsíða 54

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
54
IX Stefnan í peningamálum
Tímabilið frá því að Peningamál komu út í desember 2005 hefur
verið nokkuð viðburðaríkt. Til viðbótar 0,25 prósenta vaxtahækkun
samhliða útgáfu Peningamála og verðbólguspár 2. desember 2005
hækkaði Seðlabankinn stýrivexti um 0,25 prósentur 26. janúar sl. Í
frétt sem gefin var út samhliða vaxtahækkuninni í janúar vísaði bank-
inn til þess að gengi krónunnar hefði veikst, vísbendingar væru um
áframhaldandi afar hraðan vöxt eftirspurnar og vaxandi spennu á
vinnumarkaði er birtist í auknu launaskriði. Um langtímahorfur sagði
að hæsta raungengi frá níunda áratugnum og meiri viðskiptahalli en
áður hefur mælst bentu til þess að umtalsverður verðbólguþrýstingur
kynni að vera framundan, jafnvel handan þess sjóndeildarhrings sem
spár Seðlabankans næðu jafnan til. Þá sagði að peningastefnan yrði
að bregðast tímanlega við þessum aðstæðum svo að ekki yrði að beita
enn harkalegra aðhaldi síðar. Eins og horfði kynni Seðlabankinn því að
þurfa að hækka vexti enn frekar síðar á árinu.
Framvinda efnahagsmála gefur tilefni til að auka enn frekar
aðhald í peningamálum
Framvinda efnahagsmála frá því að vöxtum var breytt í janúar gefur
Seðlabankanum ekki tilefni til að slaka á aðhaldi peningastefn unnar.
Þvert á móti hefur framvindan í meginatriðum verið verðbólgu-
mark miði Seðlabankans öndverð. Verðbólga er sem fyrr langt yfir
verð bólgu markmiðinu og jókst verulega í mars. Gengi krónunnar
hefur lækkað umtalsvert frá því að bankinn gerði síðustu spá sína í
nóvember 2005 og uppgjör þjóðhagsreikninga sýnir meiri vöxt inn-
lendrar eftirspurnar árin 2004 og 2005 en Seðlabankinn hafði spáð
eða reiknað með áður. Því er ljóst að framleiðsluspenna er jafnvel enn
meiri en áður hefur verið áætlað. Verðbólguhorfur hafa því versnað
verulega ef horft er til næstu tveggja ára og einnig til lengri tíma litið
í ljósi meiri viðskiptahalla á sl. ári en spáð var. Spenna á vinnumarkaði
heldur áfram að aukast og útlit er fyrir að launakostnaður á framleidda
einingu aukist verulega umfram verðbólgumarkmið. Lægra gengi
og aukin verðbólga auka hættu á að launaþróun fari úr böndunum.
Útlána- og peningamagnsvöxtur gefur einnig tilefni til þess að hafa
gætur á verðbólguþrýstingi til lengri tíma litið. Jafnvel fasteignamark-
aðurinn, sem vonir hafa verið bundnar við að myndi kólna hratt með
hærri vöxtum, er býsna líflegur ennþá.
Þrýstings gætti á gengi krónunnar í febrúar og mars ...
Í febrúar og mars gætti þrýstings á gengi krónunnar og lækkaði það
um 14% frá 20. febrúar til 24. mars. Í umfjöllun um verðbólguhorf-
ur í Peningamálum hefur Seðlabankinn lagt áherslu á áhættumat
spárinnar ekki síður en tiltekna verðbólguferla, sem kynntir eru sem
grunn- eða fráviksspár bankans. Einn helsti áhættuþátturinn að und-
anförnu hefur verið vaxandi líkur á umtalsverðri gengislækkun til
lengri tíma litið. Ástæðan fyrir þessu mati á verðbólguhorfum hefur
verið sögulega hátt raungengi og ósjálfbær viðskiptahalli, auk þess
sem hækkun erlendra vaxta, sem virðist líkleg á komandi misserum,
gæti valdið auknum þrýstingi á gengið. Til þess að hamla gegn of
%
Mynd IX-1
Stýrivextir seðlabanka
Daglegar tölur 1. janúar 1998 - 17. mars 2006
Heimildir: Reuters EcoWin, Seðlabanki Íslands.
0
2
4
6
8
10
12
Evrusvæðið
Bandaríkin
Ísland
200620052004200320022001200019991998
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd IX-2
Hagvöxtur 2003 - 2007
-2
0
2
4
6
8
10
Spá í desember 2005
Núverandi spá
20072006200520042003
1. Áætlun fyrir árið 2005. Spá Seðlanbankans 2006-2007.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Breyting milli ára (%)
Mynd IX-3
Launakostnaður á framleidda einingu
1999-20071
0
2
4
6
8
10
200720062005200420032002200120001999