Peningamál - 01.03.2006, Blaðsíða 41

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
41
Þegar til kastanna kemur mun aðlögunarferlið ráðast að miklu
leyti af samspili gengisbreytinga, verðbólgu og vaxta. Í þeirri grunn-
þjóðhagsspá sem kynnt er hér að framan er gengið út frá óbreyttum
stýrivöxtum og gengi krónunnar. Að þeim forsendum gefnum verður
aðlögunarferlið nokkuð langdregið og umtalsverður halli stendur eftir
þegar framkvæmdum lýkur og útflutningur áls er hafinn. Þannig mun
t.d. viðskiptahallinn enn nema tæplega 10% af landsframleiðslu árið
2007, eftir um 14% halla í ár.
Verði þróun gengis og vaxta á annan veg gæti aðlögunin orðið
mun hraðari. Einnig ber að hafa í huga að skuldir heimila, fyrirtækja
og þjóðarbúsins í heild hafa stóraukist. Það gæti ekki aðeins veikt
krónuna þegar erlendir vextir hækka, vegna þess að það eykur á
þáttatekjuhallann og dregur úr vaxtamun, heldur einnig leitt til snarps
samdráttar innlendrar eftirspurnar. Því ber að taka spám um þróun
viðskiptahallans miðað við óbreytta stýrivexti og gengi krónunnar með
miklum fyrirvara.
Áhrif útgáfu erlendra aðila á skuldabréfum í íslenskum krónum
eru óviss
Sú grundvallarbreyting hefur orðið á umhverfi efnahagsmála að frá
því í ágúst sl. hafa erlendir aðilar gefið út skuldabréf í íslenskum krón-
um sem nemur u.þ.b. fimmtungi landsframleiðslu Íslands. Erfitt er að
segja til um hvaða áhrif það mun hafa á gengi krónunnar þegar þessi
skuldabréf koma á gjalddaga. Ekki er sjálfgefið að miklar sveiflur verði
við gjalddaga stórra skuldabréfaútgáfna því að upplýsingar um gjald-
daga bréfanna eru þegar kunnar á gjaldeyrismörkuðunum og ættu
þess vegna að endurspeglast í genginu nú þegar (sjá rammagrein
III-1). Hins vegar er ákveðin óvissa í kringum áframhaldandi útgáfu
skuldabréfa í íslenskum krónum og endurnýjun útistandandi bréfa. Því
gæti þrýstingur skapast á krónuna í kringum þessa gjalddaga, einkum
ef vaxtamunur er ekki nægur að mati fjárfesta til að vega upp gjald-
miðlaáhættu. Hækkun á erlendum vöxtum gæti einnig haft umtals-
verð áhrif að þessu leyti, bæði ef dregur úr vaxtamun, en ekki síður
vegna þess að almennt gæti dregið úr áhuga fjárfesta á áhættusömum
hávaxtabréfum.
Tafla VII-1 Viðskiptahalli 2004 -2007

Áætlun Spá1
Hlutfall af VLF (%) 2004 2005 2006 2007
Viðskiptajöfnuður -9,3 -16,5 -14,1 -9,9
Vöru- og þjónustujöfnuður -5,7 -13,5 -11,7 -7,0
Þáttateknajöfnuður -3,6 -3,0 -2,4 -2,9
1. Spá Seðlabankans í mars 2006.
Heimild: Hagstofa Íslands.