Skagfirðingabók - 01.01.1993, Page 182

SKAGFIRÐINGABÓK
Það hafði reyndar fleirum en Finni reynzt erfitt að gegna sýslu-
mannsembætti á Snæfellsnesi. Hann fékk heldur aldrei örugg-
ustu tekjulindina sem valdsmönnum á Snæfellsnesi hafði lengst
af staðið til boða — Stapaumboð. Þar var um að ræða jarðir hins
forna Helgafellsklausturs, sem konungur hafði lagt hald á við
siðaskipti, en á síðari öldum var umboðið kennt við Arnar-
stapa. Trúnaðarmenn konungs fengu síðan þetta umboð að léni
og ráku það eins og hvert annað fyrirtæki; ráðstöfuðu jörðum
til leiguliða, innheimtu landskuldir, kvaðir og leigur, guldu
konungsfjárhirzlu ákveðið afgjald en hirtu sjálfir afganginn.
Svipaður háttur var hafður á um rekstur Reynistaðarklausturs
og Þingeyraklausturs eftir siðaskipti. Sú venja hafði lengst af
verið ríkjandi að sýslumenn Snæfellinga fengju jarðarumboðið
en í lok 18. aldar var umboðshaldari Stefán Scheving á Ingjalds-
hóli og höfðu þeir Espólín og Finnur hvorugur nein not af kon-
ungsjörðunum, sem gáfu vafalaust miklu meiri tekjur en sýslu-
völdin.21 Finnur reyndi að vísu að klekkja á umboðsmanninum
með kærum en uppskar ekki annað en vandræði af þeim til-
færingum.
Haustið 1801 sigldi Finnur til Hafnar og var annar maður
settur yfir sýsluna á meðan. Dvaldi hann árlangt ytra en sitt-
hvað bendir til þess að sú dvöl hafi hvorki orðið honum til veg-
semdar né heilsubótar. Eftir þessa ferð mun honum hafa áskotn-
azt viðurnefni meðal sveitunganna sem var miður heppilegt fyr-
ir sýslumann: Lúsa-Finnur.
Áður en Finnur fór í siglinguna hafði hann ráðið sér skrifara
eða ráðsmann, sem varð eftir þegar húsbóndinn fór og dvaldi
vetrarlangt á Sveinsstöðum. Þetta var Páll Jónsson sem fékk
viðurnefnið „skáldi“. Páll skáldi var fæddur 1779 í Vestmanna-
eyjum, sonur Jóns Eyjólfssonar „undirkaupmanns" og Hólm-
fríðar dóttur Benedikts prests í Eyjum. Hann missti ungur for-
eldra sína og ólst upp á hálfgerðum hrakningi. Loks tók þó
21 Eiríkur Guðmundsson o.fl.: Sjávarbyggð undirJökli, bls. 123—31 og 313—18.
180