Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2000, Page 53

Hreindýr
Ýmsir smáhlutir úr hreindýrahornum. Munir fegnir hjá Minjasafni Austurlands. Ljósm.: SGÞ.
þvældust fyrir þeim þar til veiðimaðurinn
komst í færi. Engar sagnir eru um að
Austfirðingar hafi elt þau uppi í þungri færð
á vetrum og lagt þau að velli með egg-
vopnum eða rekið þau fram af björgum og
limlest þau.
Hreindýraveiðar 1940-1988
Á árunum 1943-1953 voru felldir 419
tarfar eða að meðaltali 38 á ári og sá Friðrik
Stefánsson um veiðarnar. Árið 1954 var
hreindýralögum breytt og voru heimildir til
veiða gerðar víðtækari. Til ársins 1990 gaf
Menntamálaráðuneytið árlega út reglugerð
um fjölda hreindýra sem heimilt var að
veiða og hvernig staðið skildi að veiðunum
en eftir það Umhverfisráðuneytið. Sam-
kvæmt reglunum fyrir 1954 var veiðikvót-
inn ákveðinn 600 dýr og skiptust þau á milli
13 hreppa. Árið 1988 voru hrepparnir 32 en
nú eru sveitarfélögin aftur orðin 13 vegna
sameiningu þeirra. Stefnt er að því að
bændur sem lönd eiga að aðalbithögum
dýranna njóti fyrst og fremst arðs af
veiðunum.
Nytjar
Gert var að hreindýrum líkt og búpen-
ingi en þýðingarmikið var að fljótt væri
tekið innan úr og skrokkurinn síðan kældur
í snjó eða vatni. Ef langt var til byggða
urðu menn að flá dýrin á staðnum en annars
voru þau flutt heim í bjórnum og er svo enn.
Kjötið af hreindýrunum var yfirleitt saltað
en stundum reykt og þótti geymast mjög
vel. Má víst telja að oft hafi það komið sér
vel einkum er líða tók á vetur og lítið var
um nýmeti. Allur nýtanlegur innmatur var
einnig hirtur. Húðin af hreindýrum er
nokkuð þunn og talin léleg til skógerðar
enda var yfirleitt nóg til af sauðskinni. Það
var þó notað sem eltiskinn í skóbryddingar
51