Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2000, Page 106

Múlaþing
hámuðu í sig bitþara. Hallgrímur er eini
bóndi sem eg veit um að hafi beitt kúm á
sjávarflúðir. Þó var þetta æðilangt að fara
með kýrnar út að sjó í Breiðuvík.
Hallgrímur var á undan sinni samtíð að
grafa súrheysgryfjur og verka súrhey, átta
til tíu árum á undan öðrum bændum í
Borgarfirði. Fyrsta árið verkaðist heyið vel
hjá honum. Sumarið á eftir setti hann töðu
í sömu gryfju og fyllti gryfjuna eins og
fyrra sumarið. Því næst kastaði hann þurr-
heyi ofan á í gryfjuna og þakti heyið með
torfi. Um veturinn reyndist þurrheyið vel
en súrheyið undir varð ónýtt. Þetta sagði
hann mér sjálfur.
Hallgrímur tók hross til göngu yfir
veturinn og máski að sumri til líka. Ein-
hverjar krónur fékk hann fyrir hagagöngu á
hestum þessum.
Einn vetur kom hann í Nes að biðja
pabba að kaupa af sér fallega kú, hann sæi
fram á heyþrot nema hann fækkaði í fjósi.
Mig minnir þetta vera á góu. Pabbi fór með
honum suður í Breiðuvík og kom með kúna
til baka. Þetta var stór og falleg kýr en
mjólkaði illa.
Hallgrímur átti byssu þegar hann var í
Breiðuvík, gamlan framhlaðning, og skaut
rjúpur og sjófugla. Eitt sinn þegar hann
skaut úr byssunni sprakk hún í höndunum á
honum með þeim afleiðinum að vísifingur
og langatöng tættust af honum og auk þess
eitthvað af þumalfingri á vinstri hendinni.
Þetta var mikið svöðusár og stórt áfall fyrir
hann og heimili hans. Þetta átti sér stað
seinnihluta vetrar í harðasta tíðarfari. Ekki
var þá læknir á Borgarfirði og varð að safna
mönnum og fara með hann á sleða upp í
Hjartarstaði til Jóns Jónssonar læknis.6
Þegar komið var með hann þangað var að
byrja blóðeitrun í sárinu með óþolandi
kvölum, svo miklum að Hallgrímur hélst
ekki við í rúminu, heldur gekk um gólf alla
nóttina og söng og trallaði danslag. Daginn
eftir var farið með hann upp á Brekku-
spítala til Jónasar Kristjánssonar læknis.
Hann skar í höndina og gat komist fyrir
eitrun sem komin var í hana. Hallgrímur
var á Brekku einhverjar vikur meðan sárið
var að gróa. Baugfingur og litlifingur á
sömu hendi krepptu næstum í lófa. Þó gat
hann srneygt hrífuskafti og fleiru þess háttar
undir fingurna, svo að höndin varð honum
ekki ónýt með öllu eða hann óvinnufær.
Nokkrum árum seinna fór hægri höndin að
verða máttlítil og visna upp að úlnlið og
varð dauð og máttlaus og mun hafa orðið
tilfinningalítil eða tilfinningalaus. Hall-
grímur var að reyna að slá með orfi eftir að
hann var orðinn örkumlamaður en áður var
minnst á tærnar sem kól af honum. Hann
gat þó smeygt efri orfhælnum undir krepptu
fingurna sem áður sagði en fyrir hægri
höndina bjó hann til mjúkan hanka við
neðri hælinn þar sem hann smeygði hægri
hendinni í gegn og hafði um úlnlið. Með
þessu útbúnaði gat hann slegið dálítið.
Á seinni árum fór að blása út og bólgna
annað eyrað á Hallgrími og gekk hann með
það þannig einhver ár án þess að ígerð
myndaðist. Ekki var Hallgrímur að barma
sér yfir örkumlum sínum - ekki aldeilis.
Hann sagði að þó allt annað færi af sínum
líkama, þá bilaði kjafturinn aldrei, hann
yrði alltaf á sínum rétta stað og gerði sitt
gagn.
Guðlaug og Finna unnu mest að hey-
skapnum eftir að Hallgrímur varð handlama
á báðum höndum en skepnur þeirra voru
mjög fáar eftir að þau fluttu í Hvannstóð.
Einn vetur lagði snjó þannig að jarðlaust
varð á Hólalandi en jörð í Hvannstóði.
6 Hann var héraðslæknir í Hróarstunguhéraði 1906-1908 og sat á Hjartarstöðum, kallaður Jón pína.
104