Jökull


Jökull - 01.12.1985, Blaðsíða 76

Jökull - 01.12.1985, Blaðsíða 76
A and B remains, however, indeterminate. Area B, for example, appears to have been subjected to extensive soil erosion relatively recently, resulting in small lichen sizes representing the period since initial soil stripping, but it may also have been affected by substantial rock weathering, large proportions of palagonite breccias (Zone X especially), and/or successive generations of lichens, all acting to produce relatively small thallus dimensions. In addition, the extent to which these growth-inhibiting factors may have been, or are still, operating even in areas C and D, remains uncertain; even in these lower, younger areas, growth may have been discontinuous, interrupted or disrupted (e.g. by progressive wind blasting and rock disintegration). EVIDENCE OF ABSOLUTE AGE OF SAN- DUR DEPOSITS (1) Lichenometríc evidence The absolute age of any sandur deposit, i.e. its period of formation and/or of abandonment by meltwaters, may be determined only where a reliable lichen growth curve may be established, or where the sandur can be shown to be morphologically related to a well-dated moraine system. Jaksch (1970, 1975) has correlated maximum lichen size on the terminal moraines with three known positions of the Sólheimajökull since 1890. These points plot as a straight line (Curve 1, Fig. 2), and the line has been extrapolated to represent a maximum thallus diameter of 110 mm. Lichen size data collected on the same moraines in August 1983 by Dugmore and Williams, however, indicate several differences with Jaksch’s data. Jaksch, for example, appears to have found larger lichens on the younger surfaces, but small- er lichens on the older surfaces, compared with those found by Dugmore and Williams. The average line plotted for the latter data, as shown in Curve 2 (Fig. 2), indicates a more rapid growth rate, averaging c. 85 mm/ 100 years (for the period 1860-1947) compared with Jaksch’s curve which represents an average growth rate of c. 73 mm/100 years (for the period 1890—1945). In addition, Dugmore and Williams’ curve suggests that the initial colonization period may be as much as 20-25 years at Sólheimajökull, compared with Jaksch’s esti- mate of about 15 years (Fig. 2). Nevertheless, the discrepancy in the dates predicted by the two curves reaches a maximum of only 9 years in 1840, and hence both curves seem to provide a reasonably close correspondence in dates based on lichen growth over the past 140 years. Although both plots appear as a straight line, it is likely that the growth rate decelerates with increasing thallus age, such that the lines plotted must represent the minimum age of a given deposit. The use of these lichen growth curves for dating the proglacial sandur deposits is based on the assumption that the rates of lichen growth on the moraines are not significantly different from those on the sandur deposits. Studies elsewhere (e.g. Maizels and Petch, 1985) seem to support this general assumption. The maximum thallus diameter found within each mor- phological zone (Fig. 1) has been plotted on Fig. 2, indicating the likely ages of formation and/or abandon- ment of deposits in areas C and D, and the largest sizes attained in areas A and B. In areas C and D, the Zone XI deposit thus appears to date from c. 1818 AD (curve 1) or c. 1829 (curve 2); the T2 terrace deposit appears to date from c. 1840 (or c. 1848 curve 2). The T3 deposit appears to date from c. 1883 (or c. 1882), and T4 from about 1935 (or c. 1930). The T5 deposits are believed to have formed since 1969, and indeed, these deposits are not apparent on the 1960 aerial photographs. The pré- dicted dates of the intermoraine outwash deposits appear to correspond closely to the dates proposed by Jaksch (op. cit.) and Carswell et al. (op. cit.) for the adjacent moraine deposits. The distal outwash deposits appear to date from c. 1925 (or 1923) possibly associ- ated with a 1918 jökulhlaup; the intermediate deposits from c. 1937-1940 (or 1933—1936), corresponding almost exactly with the known ice limit for 1937; and the proximal to c. 1949—1951 (or 1945—1947), also closely matching the known ice-marginal position for 1947. The apparent absolute ages of deposits in area A are highly variable, with the terrace surfaces being last colonized by lichen thalli between c. 1843 and 1898 (or 1852 and 1898, curve 2). Within the flood channels lichen thalli appear to date from between 1868 and 1909 (1873—1868). These high sandur deposits, however, are clearly of much greater age, and, according to historical evidence (Landnámabók) appear to date from before the tenth century (see below). The deep flood channel that truncates the high sandur on its northern margin and which extends into the settlement of Skógar in the west, has clearly been settled for at least several hund- red years. Hence it appears that the observed lichen sizes on the high sandur terraces in the west do not represent the absolute age of the deposit, but may reflect severe environmental conditions, interrupted or cyclic thallus development in an area that may only have been stripped of soil and vegetation cover towards the mid-nineteenth century. Evidence presented by Bjarna- son (1974) suggests that sheep numbers in Iceland increased rapidly from the early eighteenth century onwards, resulting in increasingly high grazing press- ures. This extensive heavy grazing may in turn have resulted in extensive erosion of sandur soils, such that 74 JÖKULL 35. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.