Jökull - 01.12.1985, Síða 119

Sólheimajökull. í mælingaskýrslunum lýsir Valur á-
standi jökulsins.
Vesturtungan er brött en ekki eins sprungin og áður.
Jökullinn hefur gengið yfir svæði þar sem jökullón var
1960. Síðar fylltist lónið af aur. Útfallið er við vesturjað-
ar sem fyrr. Jökullinn nálgast klettavegginn neðan Fjall-
gilsár. Ef fer sem horfir er möguleiki á að myndist í
gilkjaftinum jökulstíflað lón eins og var þar áður fyrr.
Jökulhaus er að mestu horfinn í jökulísinn, jökullinn
hefur hækkað um 60 m á undangengnum árum. Ofan
við Jökulhaus er jökullinn sléttari en áður var,-bungur
eru að mestu horfnar. Kryppan hjá Hvítmögu er horfin,
sami halli er á jöklinum allsstaðar.
Austurtungan hefur hækkað og er þverhnípt að fram-
an. Fjöldi ferðamanna kemur að Sólheimajökli árlega.
Oldufellsjökull. Það orkar vart tvímælis lengur að
Oldufellsjökul ber að telja í hópi framhlaupsjökla (sur-
ging glacier). Ekki er ljóst hvenær núverandi framhlaup
hófst. Staðkunnugir urðu þess ekki áskynja fyrr en síðla
sumars að gangur var í jöklinum. Mikill gangur var í
jöklinum þegar mæling var gerð. Jökullinn er afar
sprunginn og liggja sprungurnar þvert á skriðstefnuna.
Varðandi Öldufellsjökul sjá athugasemdir bræðranna
Kjartans og Gissurar Jóhannessona, Herjólfsstöðum, í
Jökli 27. ár bls. 92, 32. ár bls. 125 og 33. ár bls. 145.
VATNAJÖKULL
Tungnaárjökull hjá Jökulheimum. Gunnar Guð-
mundsson tekur fram : Hop Tungnaársjökuls lætur ekki
á sér standa. Lítið var um aurkeilur á jöklinum, enda
sífelldar rigningar í sumar sem þvoðu allan sand niður í
lægstu skorur. Enn sem fyrr er jökullinn greinilegur
hopjökull. Fellið hið nýja, sem hægt var að komast í á
auðu í fyrrahaust (1983) er nú til muna reisulegra og
breiðara á alla kanta. Jökullinn lækkar hvað mest neðan
til, svo að hann verður nú brattari með hverju ári.
I fyrra gat ég um “haus, sem virðist vera að brjótast
upp úr jöklinum nokkru ofar“ (sjá Jökul 34. ár bls. 177),
þar hefur sprungubunkinn vaxið. Helst lítur út fyrir að
þunnur jökull riðli þar á felli, nálægt 2 km ofar í
jöklinum í stefnu mælilínu. Þarna er ófært bílum á kafla,
enda liggur leiðin nú nokkru innar, nær Kerlingum.
Síðujökull. Björn Indriðason tekur fram í mælinga-
skýrslunun að jökullinn sýni öll einkenni um hop. Nú er
jökullinn öllu brattari en fyrir ári síðan, einkum á það
við um svæðið nálægt eystri mælistaðnum. Töluvert vatn
kemur austan að og fellur til Brunnár.
Skeiðarárjökull. Þótt jökullinn sýni fremur hop en
hitt hjá mér, eins og skýrsla vesturhlutans ber með sér,
er stutt austur með jökulröndinni að fara að stað þar
sem hann belgist upp og hækkar. Hann bæði hækkar og
gengur fram austan Gígjukvíslar. Þetta var lýsing
Eyjólfs Hannessonar á Núpsstað.
Varðandi austurhluta Skeiðarárjökuls tekur Bragi
Þórarinsson í Skaftafelli fram um vestasta jöklamerkið
sem hann mælir frá: “Vestan við E-1 hefur myndast
bunga á jöklinum skammt ofan við jökuljaðarinn. Var
jaðarinn þarna nokkuð úfinn og virðist hafa skriðið
lengra fram en annars staðar“. Eyjólfur og Bragi eru
auðsýnilega báðir að tala um sama staðinn austan Gígju
(Gígjukvíslar).
Ragnar Stefánsson í Skaftafelli, sem um margra ára-
tuga skeið hefur hugað að samspili jökuls og vatna á
Skeiðarársandi, hefur sent mér bréf með eftirfarandi
fróðleiksmolum : “Allir hinir minni jöklar hér í ná-
grenninu virðast halda áfram að þykkna, og á þá koma
hæðarbungur, sem þokast fram eftir þeim, svo er með
Morsárjökul, Skaftafellsjökul, og Svínafellsjökul og ég
hygg að þeir séu í sígandi framskriði en ekki f stórum
vexti.
Skeiðarárjökull hefur ekki hækkað við Færinestinda
og ekki heldur héðan séð yfir hann í stefnu á Súlutinda.
En upp úr mánaðamótunum júní/júlí nú sl. (‘84) veitti
ég því eftirtekt, að jökullinn fór að hækka í jaðarinn
dálítið vestar en vestasta jökulmerkið (E-l) er, sem
mælt er frá héðan frá Skaftafelli. Síðan hefur hann
hækkað þarna stöðugt og þokast töluvert fram, jaðars-
hækkunin þarna er mikil. Þegar þetta er séð frá þjóð-
vegi vestur á miðjum Skeiðarársandi, virðast hæðar-
bungurnar út við jökuljaðarinn vera tvær, sú eystri er
upp af sæluhúsinu, en sú vestari vestan við Háöldukvísl-
arfarveg, sem má telja á miðjum sandi, en hækkunin
nær lengra til vesturs. Báðar eiga þær efnislega tengingu
við hækkun í jöklinum all langt í norður, eða héðan séð í
stefnu á Hvirfilsdalsskarð (milli Lómagnúps og Bjarnar-
ins), en þar hefur Skeiðarárjökull hækkað verulega
síðan líða tók á sumarið. Þar hefur nú myndast hæðar-
bunga, sem stöðugt hækkar, og frá henni má greina
talsverða hækkun héðan að sjá allt fram að þeim sprung-
nu hæðarhnútum, sem upp hafa komið fremst á jöklin-
um og ég segi frá hér að framan. Hæðarbungan móts við
Hvirfilsdalsskarð er svipuð og þær bungur sem und-
antekningalaust hafa komið fyrir öll hlaup, sem ég hefi
fylgst með, nema ekki fyrir tvö þau síðustu, enda hafa
þau verið mjög lítil og runnið fram í miklu hæglæti.
Allur austurhluti Skeiðarárjökuls, þar sem hann liggur
með fram Skaftafellsfjöllum, fer heldur lækkandi,
a.m.k. fullvíst að hann hækkar ekki, þar er engar meiri-
háttar breytingar að sjá“.
Þetta var úr bréfi Ragnars Stefánssonar í Skaftafelli,
29. sept. 1984. Er nú best að athuga Jökul 3. ár bls. 51,
JÖKULL 35. ÁR 117