Jökull - 01.12.1985, Page 143

Stúdentsmynd af Trausta, 1927.
stundaði í jarðfræði; allt annað var sjálfsnám. Af meiri-
háttar kennslubókum í jarðfræði sem Trausti las ungur,
má nefna Lehrbuch der Geologie eftir E. Kayser og
ritröðina Traité de Geologie eftir Emile Tlaug. Sjálfs-
nám og eðlisfræðilegur bakgrunnur Trausta voru bæði
styrkur og veikleiki í jarðfræðirannsóknum hans. Það er
vel þekkt úr sögu vísinda og fræða að „áhugamenn"
koma oft með mun frumlegri skýringar á ýmsum fyrir-
bærum en þeir sem hlotið hafa háskólamenntun sína í
viðkomandi grein. Nægir hér að nefna heimskunna
menn eins og Louis de Broglie í eðlisfræðinni og Ludwig
Wittgenstein í heimspekinni. Styrkur slíkra manna felst
í því að líta á hlutina í öðru, og oft víðara, samhengi og
binda sig ekki við einhverjar viðteknar skoðanir eða
viðmið innan greinarinnar. Veikleikinn, að því er varð-
aði Trausta, fólst hins vegar í því að honum var fremur
ósýnt um að setja niðurstöður sínar fram á þann hátt
sem viðtekinn er í jarðfræði, einkum varðandi kort og
snið, og gerði þannig jarðfræðingum erfiðara fyrir að
átta sig á niðurstöðum og meta þær.
Trausti hóf kennslu við verkfræðideild Háskóla Is-
lands 1944 og varð prófessor í aflfræði og eðlisfræði við
sömu stofnun 1945. Trausti hefur sagt frá því að sér hafi
verið efst í huga að fá meiri tíma til rannsókna við
Háskólann en hann hafði við menntaskólann. En raunin
varð önnur fyrstu árin við Háskólann, því 12 tíma
kennsla, ásamt stöðu deildarforseta, olli því að tíminn
til rannsókna varð minni en áður. Sumum greinum sem
Trausti kenndi var hann ekki sérmenntaður í, og hefur
undirbúningur kennslunnar því kostað hann mikinn
tíma. Trausti lét af störfum sem prófessor fyrir aldurs
sakir 1977, en vegna rannsókna sinna hafði hann áfram
nokkur tengsl við Raunvísindastofnun Háskólans.
Auk kennslu og rannsóknarstarfa hefur Trausti gegnt
fjölmörgum trúnaðarstörfum. Hann var í stjórn Verk-
fræðingafélags íslands 1945-47 og kjörfélagi þess 1965.
Trausti varð félagi í Vísindafélagi Islendinga 1941 og
forseti þess 1950-53. Hann sat í stjórn raunvísinda-
deildar Vísindasjóðs frá stofnun 1958 og í Geysisnefnd
frá 1953. Þá var hann í undirbúnings- og sérfræðinga-
nefnd Raunvísindastofnunar Háskólans 1965-66, og for-
maður Landgrunnsnefndar 1969-70.
Trausti var boðinn til fyrirlestrahalds um íslenska
jarðfræði við háskóla í Hollandi og í Hollenska vísinda-
félaginu í Haag 1952. Einnig hélt hann jarðfræðifyrir-
lestra við háskólann í Köln 1956, og 1962 við St. And-
rews í Skotlandi og háskólann í London. Hann var einn
af hvatamönnum að stofnun Jarðfræðafélags íslands
(1966), annar formaður þess, og alla tíð einn virkasti
meðlimurinn. Trausti var stofnfélagi í Jöklarannsóknar-
félagi íslands (1950), sat lengi í stjórn þess, og var annar
formaður þess (1968).
Trausti sá um útreikninga og útgáfu íslenska alman-
aksins frá 1952 til 1969. Fyrst með Leifi Ásgeirssyni
stærðfræðingi og síðan með Þorsteini Sæmundssyni
stjarnfræðingi.
Trausta hefur hlotnast margvíslegur heiður fyrir vís-
indastörf sín. Hann fékk verðlaun úr minningarsjóði
Ólafs Daníelssonar stærðfræðings og Sigurðar Guð-
mundssonar arkitekts 1962. Hann var sæmdur riddara-
krossi hinnar íslensku fálkaorðu 1967 og stórriddara-
krossi fálkaorðunnar 1977. Trausti fékk heiðursmerki
Verkfræðingafélags íslands 1984, og var gerður að
heiðursfélaga Jarðfræðafélags Islands sama ár.
Áhugamál Trausta voru alla tíð margvísleg og ekki
einskorðuð við jarðfræðina. Hann hafði yndi af sígildri
tónlist, eignaðist fiðlu og kenndi sjálfum sér að leika á
það hljóðfæri. Hann var áhugasamur um sagnfræði,
jafnt íslandssögu sem mannkynssögu, og ritaði nokkrar
sagnfræðigreinar í fræðirit. Trausti varð á háskólaárum
sínum mjög góður þýskumaður, og lagði sig sérstaklega
fram um að ná góðu valdi á þeirri tungu. Að auki hafði
hann ágætt vald á dönsku, frönsku og ensku. Trausti
hafði mikla ánægju af rökræðum, jafnt við stúdenta sem
aðra jarðfræðinga, var rökfastur og fylginn sér.
Trausti var hár og grannur og léttur á fæti. Munu fáir
JÖKULL 35. ÁR 141