Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Blaðsíða 32

Kröfur um ódýrt vinnuafl, breytt efnahagsstjórn og farandverka-
fólk er meðal efnis í grein Lilju Hjartardóttur, stjórnmála-
fræðings og varaformanns UNIFEM á Íslandi. Greinin er byggð
á erindi um farandverkakonur á málstofu sem haldin var á
vegum UNIFEM og Mannréttindaskrifstofu Íslands í Norræna
húsinu 26. febrúar sl.

Hvernig má það vera?
Hvernig má það vera að þeir sem inna af hendi 2/3 allra vinnustunda í
heiminum bera úr býtum 1% eigna og 10% tekna? Hvernig má það vera
að bændur sem rækta helming allra matvæla eiga tæplega 2% af landi og
fá 10% af lánum til landbúnaðar? Hvernig má það vera að þeir sem bera
ábyrgð á heilsu og velferð fjölskyldna sinna, eru hið eiginlega heilbrigðis-
og velferðarkerfi, eru sjálfir vannærðir, óskólagengnir og meðal hinna
allra fátækustu? Hvernig má það vera að þeir sem vinna í akkorðsvinnu
12 tíma á dag 7 daga vikunnar geti ekki brauðfætt börnin sín? Hvernig
má það vera að þeir sem leggja svo mikið af mörkum búa margir hverjir
við ofbeldi, ódauðlegar hefðir og venjur sem skaða líf þeirra og líkama?
Skýringin er að sjálfsögðu sú að þeir eru þær.
Ólaunuð vinna kvenna við uppeldi barna, umönnun annarra, vatnsburð,
landbúnað, akuryrkju og sölumennsku telst ekki verðmætasköpun
og kemur ekki fram í þjóðhagstölum. Erfiðisvinna hundraða milljóna
kvenna er ósýnileg og ólaunuð – hún er einskis metin.
Mun þetta ástand breytast meðan konur eru um 1% þjóðarleiðtoga,
um 10% flokksleiðtoga, 15% þingmanna, 3% fréttamanna og 70-80%
þeirra fátækustu og ólæsu? Getur það breyst meðan konum er gert erfitt
fyrir og jafnvel meinað að taka þátt í stjórn samfélaga sinna, haldið utan
við menntastofnanir, fjármálastofnanir, fyrirtæki og fjölmiðla?
Síðustu áratugi hafa milljónir kvenna flutt úr dreifbýli í þéttbýli eða
leitað til annarra landa eftir launuðu starfi til að sjá sér og sínum farborða.
Heima fyrir skortir atvinnutækifæri og laun eru mjög lág. Vinna farand-
verkakvenna er einn af drifkröftum hnattvæðingarinnar en aðstæður
þeirra og aðbúnaður sýnir að þær eru á botni pýramídans, afrakstur
erfiðis þeirra lendir gjarnan í annarra manna vösum. Mótþróalaust láta
þær þó ekki kúga sig og félög farand- og innflytjendakvenna eru fjöl-
mörg í öllum heimsálfum.
Flutningar fólks á milli ríkja
Flutningar fólks á milli landa og heimsálfa hafa alltaf átt sér stað og þar til
fyrir hundrað árum voru þeir að mestu óhindraðir. Vegabréf komu t.d.
ekki til skjalanna fyrr en 1914. Það sem er nýtt á okkar tímum er óheft
för fjármagns og varnings en flutningar fólks eru víðast háðir ströngum
leyfum. Eftir 11. september 2001 hafa Vesturlönd hert landamæraeftirlit til
muna og í því skyni tekur ný evrópsk landamærastofnun til starfa á næsta
ári. Skipulögð glæpastarfsemi þar sem fólki er smyglað yfir landamæri
hefur komið í kjölfar hertra reglna og stutt er síðan fórnarlömb slíkrar
starfsemi voru dæmd í fangelsi hér á landi. Við lok kalda stríðsins og
stækkun Evrópusambandsins óttuðust margir, að óþörfu, að flóðbylgja
innflytjenda myndi skella á og viðeigandi ráðstafanir voru gerðar til að
sporna við henni. Í raun er það svo að Evrópubúar eldast hratt og þurfa
á milljónum innflytjenda að halda á næstu áratugum til að tryggja sömu
velferð og nú ríkir. Það hefur lengi tíðkast að ríki velji innflytjendur, þ.e.
ungt, hraust, menntað og sérhæft fólk úr hópi innflytjenda, en útiloki
aðra. Flestir flytjast frá löndunum í Suður-Asíu, eins og Bangladess, Sri
Hvernig má það vera að þeir sem vinna í akkorðsvinnu 12 tíma á dag 7 daga vikunnar geti ekki
brauðfætt börnin sín? Hvernig má það vera að þeir sem leggja svo mikið af mörkum búa margir
hverjir við ofbeldi, ódauðlegar hefðir og venjur sem skaða líf þeirra og líkama? Skýringin er að
sjálfsögðu sú að þeir eru þær.
Farandverkakonur
Lj
ós
m
yn
d
: R
ós
hi
ld
ur
J
ón
sd
ót
tir
/L
ao
s