Jón á Bægisá - 01.09.2003, Side 21

Mórberjakeimurinn
Árum saman gekk ég til Sarkas á laugardögum. Stundum ein, stundum
með öðrum. Hadídja og Hanífa voru ekki lengur hluti af Sarkas. Nú var
þar ekkert eftir annað en fnykurinn af sorpinu frá samyrkjubúinu og mór-
berin á sumrin. Beggja vegna vegarins til Sarkas uxu áður kaktusrunnar,
sabr, en þeir eru nú allir horfnir og finnast hvergi lengur nema í bókum og
í arabaþorpum þar sem þeir vaxa enn. Á sumrin bera kaktusarnir ávöxt og
örsmá rauð og rauðgul aldinin minna á litla fána á mjóum grænum stöng-
um, rétt eins og á sumarhátíð. Og þegar sabr-ávöxturinn var þroskaður
birtust allt í einu arabakonurnar og fylltu blikkfötur sínar af rauðum og
rauðgulum aldinum og hurfu síðan brott. Ég minnist nú þessara araba-
kvenna og hugsa með mér: Hvaðan komu þær? Hverjar voru þær? Höfðu
þær verið flæmdar burt úr þorpinu? Og þegar þær á kvöldin eta ávextina
sem þær hafa tínt um daginn eða selja þá við vegbrúnina, finna þær þá
keiminn af heimilinu sem þær hafa misst?
En í þá daga leiddi ég alls ekki hugann að þeim. Arabarnir voru fyrir
mér eilíflega á flakki. Þeir fara um hvítan veginn í asnakerru, koma ein-
hvers staðar frá og hverfa eitthvað út í buskann. Aðeins einu sinni, af ein-
hverjum ástæðum ... Skátarnir héldu mikla næturæfmgu, eins konar hug-
rekkispróf. Ég leynist bak við kaktusrunnana og beið eftir að þeir sem voru
að elta mig færu hjá. Ég sat þarna lengi í myrkrinu án þess að bæra á mér.
Ég var ekkert hrædd. Og skyndilega voru þær þarna hjá mér. Konurnar frá
Sarkas. Konurnar sem tína khúbeiza meðfram veginum. Konurnar með
löngu hnífana sem stela hveiti af ökrum kíbbútsbúa. Konurnar með vatns-
krukkurnar og sprekaknippin á höfðinu. Hægt, undurhægt, gengu þær
framhjá, berum fótum, dökkar og þöglar. Mjúkar línur þeirra renna sam-
an við myrkrið og þögnina líkt og blöðin á sabr-kaktusunum.
Nú hefur heljarmikil verksmiðja verið reist á þessum grunni, verksmiðja
sem vinnur landbúnaðarvörur. Fyrirmyndar samvinnufyrirtæki. Og hæð-
in? Hæðin þar sem þorpið Sarkas stóð? Hvað er orðið af henni? Svæðið allt
var sléttað og jafnað og appelsínutrjám plantað kringum verksmiðjuna.
Ekki einn einasti tilhöggvinn steinn var skilinn eftir til að vitna um þorp-
ið sem var. Og þó. Ég man. Ég skal bera vitni.
Árið 1961 giftist ung stúlka í Giv’at ha-Shelosha samyrkjubúinu arabísk-
um pilti sem þar vann. Þeim var meinað að setjast þar að og þau sóttu um
að koma á samyrkjubúið mitt. Deilan um hvort ætti að veita þeim viðtöku
eða ekki stóð í hálft annað ár, og ekkert mál, hvorki fyrr né síðar, hefur
valdið jafnmiklu róti í kíbbútsnum. Þessi deila rauf einingu fjölskyldna,
synir gerðu uppreisn gegn föður, bræður risu gegn bræðrum, eiginmenn
gegn konum sínum. Leitað var álits yfirstjórnar samyrkjubúanna og hún
lýsti sig mótfallna inngöngubeiðninni, og í báðum herbúðum komu fram
á Jffiaeýr/iiá — Þegar stríð að stríðinu verður
19