Jón á Bægisá - 01.09.2003, Blaðsíða 82

Auðna Hödd Jónatansdóttir og Rannveig Jónsdóttir
skóla hefur frummálssnobbið náð tökum á þeim og þau vilja heldur sjá
teiknimyndir með ensku tali og íslenskum texta. Eldra fólkið var þeirrar
skoðunar að gott væri að talsetja barnaefni en enginn hafði hug á því að
talsetja aðrar kvikmyndir Margir höfðu reynslusögur að segja af sjónvarpi
í löndum þar sem talsetning tíðkast og Robert Redford talar þýsku eða
frönsku og hugsuðu menn til þess með hryllingi. Þegar verið er að þýða
fyrir talsetningu þurfa þýðendur að hafa gætur á því, eins og hægt er, að
láta textann passa við varahreyfingar persóna. Þetta á ekki hvað síst við
þegar þýdd eru sönglög.
Þeir sem talsetja kvikmyndir virðast margir hverjir líta svo á að þeim sé
heimilt að breyta þýðingum án þess að bera það undir þýðendur. Þetta er
vitaskuld alrangt nema um slíkt hafi verið samið sérstaklega. Þýðendur eru
sér meðvitaðir um þessa framhleypni talsetjenda án þess þó að hafa kvart-
að yfir því sérstaklega.
Skjáþýðendum er heimil innganga í Rithöfundasamband Islands, auk
þess sem starfandi eru félög þýðenda bæði innan Ríkissjónvarpsins og hjá
Stöð 2. Þessi hagsmunasamtök virðast samt ekki vera mjög virk þar sem
sumir viðmælenda vissu ekki af þeim og aðrir vissu ekki alveg hvernig þau
voru uppbyggð og hvernig þau ynnu. Ellert B Sigurbjörnsson var þeirrar
skoðunar að þýðingastarfið þyrfti lögverndun ef hefja ætti það til vegs og
virðingar.
Engar þýðingar halda þjóðarsálinni jafn vel við efnið og skjáþýðingar.
Allir kunna litla brandara af lélegum skjáþýðingum og æðimargir eru þess
fullvissir að þeir gætu svo sannarlega gert miklu betur sjálfir. Faglega gagn-
rýni er hins vegar hvergi að finna á skjáþýðingum. Vitaskuld er skjáþýð-
ingum oft ábótavant eins og öðrum gerðum þýðinga. Skjáþýðendur eru að
kljást við vandamál sem aðrir þýðendur þurfa ekki að hafa áhyggjur af, eins
og að koma talmáli yfir á ritmál, og ekki hjálpar til að áhorfandinn hefur
alltaf frummálið fyrir framan sig. Fáum dytti í hug að verða sér úti um út-
gáfu á frummáli til þess að bera hana samtímis saman við tiltekna bók-
menntaþýðingu. Mesti Akkilesarhællinn er þó sennilega sú staðreynd að
unnið er í akkorði og laun þýðenda miðast að mestu við vinnuhraða. Þeg-
ar unnið er hratt er alltaf sú hætta að eitthvað af gæðunum skolist út.
Nytjaþýöingar
Þegar fjalla á um nytjaþýðingar, eða þýðingar á viðskiptatextum í víðasta
skilningi, er best að gera í fyrstu grein fyrir því við hvað er átt. Þeim má
skipta í fimm flokka:
Skjalaþýðingar: ársskýrslur fyrirtækja, útboðs-og skráningarlýsingar fyrir-
80
á Jföetgr/iiá — Tímarit þýðenda nr. 7 / 2003