Jón á Bægisá - 01.09.2003, Blaðsíða 81

Þýðingar á íslenskum markaði 2001
þann veg að höfundarrétturinn verður stöðvarinnar. Þetta hefur vakið litla
hrifningu hjá þýðendum stöðvarinnar og hafa einhverjir þeirra þegar yfir-
gefið skipið. Ellert B. Sigurbjörnsson útskýrði þetta sem svo að erlendir
seljendur efnisins gerðu þá kröfu að þýðingin sé þeirra eign eftir að sýn-
ingum lýkur. Þetta er sennilega vegna DVD diskanna því þá geta seljend-
ur sett íslensku þýðinguna sem notuð hefur verið hér heima beint inn á
diskinn án þess að borga aukalega íyrir hana.
Skjáþýðingum fylgja alltaf tvö afar stór vandamál sem ekkert annað þýð-
ingarform þarf að kljást við. Annars vegar er verið að þýða af einu málsniði
yfir á annað, flytja talmál yfir á lesmál. Slíkt getur verið erfitt, ekki síst þeg-
ar litið er á það knappa pláss sem þýðandinn hefur til að koma efninu til
skila. Textinn er ýmist ein eða tvær línur. I hvorri línu eru ekki nema 32 slög
og birtist textinn á skjánum í u.þ.b fjórar sekúndur. Hins vegar hefur áhorf-
andinn alltaf frummálið fyrir framan sig um leið og hann les þýðinguna.
Þannig getur hann, svo fremi að hann skilji frummálið, borið saman og
vegið og metið gæði þýðingarinnar. Þýðandinn er alltaf undir smásjá áhorf-
andans mun meira en þeir sem fást við aðrar gerðir þýðinga.
Fæstir þýðendur hafa þýðingar að aðalstarfi; þeir virðast samt sem áður
fullir metnaðar og afar meðvitaðir um vinnu sína. Þrándur Thoroddsen
benti réttilega á að skjáþýðingar eru sennilega það ritmál sem kemur fyrir
augu flestra landsmanna og sagðist því reyna að láta aldrei frá sér nema það
sem hann er sjálfur ánægður með. Hann benti jafnframt á að þetta væri oft
og tíðum erfitt þar sem gerð er krafa um mikinn hraða en enginn er tilbú-
inn að borga vel fyrir þýðingar. Flestir þýðendur voru þeirrar skoðunar að
launin væru því einungis ásættanleg ef vinnuhraðinn væri mikill.
Þýðandinn velur sér sjaldnast efni sjálfur til þýðingar. Það er hlutverk
vinnuveitandans. Tinna Jóhannsdóttir sagðist hafa einstaklingana í huga
þegar hún deildi út verkefnum, lét t.a.m. ekki „töffarana" um að þýða
Judging Amy og Providence. A Ríkissjónvarpinu hefur orðið til einhvers
konar sérhæfing. Sumum ferst best úr hendi að þýða gamanþætti á meðan
aðrir njóta sín betur í drama.
Þýðingastefna flestra var einfaldlega sú að koma efninu frá sér á sem
bestri íslensku en vera jafnframt trúr inntaki verksins. Þarna er íslenskan
þýðendum oft fjötur um fót þar sem erfitt er að koma til skila mállýskum
og slangri. Þýðendur reyna hins vegar að viðhalda ólíku málsniði og koma
til skila tvíræðni og orðaleikjum ef það er hægt. Staðfæring er nær alveg
dottin uppfyrir nema í barnaefni og jafnvel þar er hún á undanhaldi.
Þýðingar á barnaefni njóta þeirrar sérstöðu að vera yfirleitt ætlaðar fyr-
ir talsetningu. í könnun á skoðunum barna á talsetningu kom í ljós að
yngstu börnin vildu sjá talsettar teiknimyndir. Strax í efri bekkjum grunn-
á .jJf/yAá. — Þegar stríð að stríðinu verður
79