Jón á Bægisá - 01.09.2003, Qupperneq 89

ÞýSingar á íslenskum markaSi 2001
Tölvukerfl fyrirtækja koma oft erlendis frá og eru þá gjarnan á ensku en
þýska, franska og norðurlandamálin eru líka nokkuð algeng og þá þarf að
þýða textann yflr á íslensku. Þessum þýðingum fylgja oft einhvers konar
handbækur eða slíkt sem þarf sömuleiðis að þýða.
Það má undrum sæta innan þessa flokks þýðinga hversu algengar svo-
kallaðar innanhússþýðingar eru. Þá sjá starfsmenn sjálfir, gjarnan starfs-
menn tölvudeildar, um þýðingarnar í stað þess að leitað sé til utanaðkom-
andi aðila. Viðmælendur okkar notuðust að miklu leyti við innanhússþýð-
ingar, sumir jafnvel eingöngu, en viðhorfin og kröfurnar sem gerðar voru
til þeirra þýðenda sem á endanum unnu verkið voru þær sömu hvort sem
leitað var til utanaðkomandi aðila eður ei. Það kemur fyrir að auglýsinga-
stofur eru milliliðir og benda viðskiptavinum sínum á ákveðna þýðendur
eða þýðingastofur til að vinna ákveðin verk. Þegar kemur að vali á þýðanda
var það samdóma álit flestra viðmælenda okkar að orðspor þýðandans réði
hvað mestu. Engar skýlausar kröfur um menntun virtust vera til staðar.
Flestir voru reyndar á því að einhvers konar háskólapróf væri nauðsynlegt,
en í hvaða grein skipti minna máli. Enginn gerði kröfu um löggildingu
nema í þeim tilfellum þar sem verið var að fást við pappíra sem einungis
löggiltum skjalaþýðendum er heimilt að þýða. Gott vald á markmálinu
virtist skipta mun meira máli en færni í frummálinu. Sum fyrirtæki gera
jafnvel þá kröfu að einungis svo kallaðir „native speakers“, þ.e. þeir sem
hafa markmálið að móðurmáli, þýði fyrir þá. í viðskiptaheiminum ganga
hlutirnir hratt fyrir sig og því skiptir í flestum tilfellum miklu máli hversu
hratt og örugglega þýðandinn getur unnið. Hér er alls ekki átt við að gæði
séu látin lönd og leið, einungis að þýðandinn geti unnið hratt því gæða-
kröfurnar eru miklar. Fyrirtækin vilja mjög góða þýðingu á sem allra
skemmstum tíma.
Þegar þýðandinn hefur fengið frumtextann í hendurnar hefur hann
nokkuð frjálsar hendur með vinnuna. Hins vegar þarf þýðandinn oft að
bera þýðinguna undir marga áður en hún fæst á endanum samþykkt. Þeg-
ar um er að ræða sjálfstætt starfandi þýðendur eða þýðingastofur er próf-
arkalestur yfirleitt í höndum þeirra sjálfra, en í velflestum tilfellum áskilja
kaupendur sér rétt til að breyta og bæta að þýðingu lokinni. Hugtakið höf-
undarréttur virðist vera nokkuð á reiki í þessum geira þýðinga. í langflest-
um tilfellum er höfundarrétturinn kaupandans. Þá greiðir kaupandinn fyr-
ir höfundarréttinn og jafnvel fylgir með í kaupunum sá gagnagrunnur sem
safnað hefur verið í þýðingarminni á meðan á vinnunni stendur. Þegar
þessi háttur er hafður á er ekkert því til fyrirstöðu að kaupandinn geti, þeg-
ar hann þarf á frekari þýðingarvinnu að halda, ráðið nýtt fólk til verksins
og afhent því þýðingarminnið til að vinna úr. í sumum tilfellum er ekki
á Æeep/iiá — Þegar stríð að stríðinu verður
87