Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 25

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 2011 21
algengara að einstæðar/fráskildar konur
og konur með stutta skólagöngu að baki
upplifi ofbeldi en konur í hjónabandi/
sambúð eða með háskólamenntun“...
Þessi ályktun er dregin út frá 35%
svarhlutfalli“ (Tímarit hjúkrunarfræðinga,
bls. 26). Hér kemur best í ljós að Sigríður
hefur ekki lesið bókina vandlega. Hún
áttar sig ekki á því með hvaða hætti
gögnum var safnað í þessari rannsókn.
Það kemur skýrt fram á bls. 22 í bókinni
í umfjöllun um rannsóknaaðferðir að í
samfélagsrannsókninni voru sendir
spurningalistar til 7.613 kvenna sem
voru giftar eða í sambúð (5.630 giftar
konur og 1.983 konur í sambúð). Af
þeim 5.630 konum, sem voru giftar,
tóku 1.974 konur þátt (35,06%), en
772 konur í skráðri sambúð tóku þátt í
rannsókninni (40,78% þátttaka). Eins er
greint frá því að af þeim 110 konum, sem
komu á Miðstöð mæðraverndar, neituðu
3 þátttöku þannig að endanleg þátttaka
þar var frá 107 konum (97,3% þátttaka)
og af þeim 103 konum, sem rannsóknin
var kynnt fyrir á slysa­og bráðadeild,
neituðu 2 konur þátttöku, þannig að 101
kona tók þátt í því úrtaki (98% þátttaka).
Í lokaorðum um rannsóknaniðurstöður
í fyrsta kaflanum greinir undirrituð frá
niðurstöðum bæði úr samfélagsúrtakinu
sem og úr úrtakinu á slysa­ og bráðadeild
og á Miðstöð mæðraverndar. Það er
því rangt og mjög villandi af Sigríði að
halda því fram að verið sé að draga
ályktanir einungis út frá 35% svarhlutfalli
í meginniðurstöðum rannsóknarinnar.
Þess ber einnig að geta að í umfjöllun
um takmarkanir rannsóknarinnar á bls.
32 í bókinni Ofbeldi – margbreytileg
birtingarmynd er skýrt tekið fram að „…
auk þess var þátttaka meðal kvenna
almennt úti í samfélaginu fremur lítil (undir
50%) og klíníska úrtakið var einnig frekar
lítið, og hafa ber í huga að ekki er hægt
að alhæfa um eðli ofbeldis utan þess
klíníska vettvangs sem rannsóknin var
framkvæmd á, þ.e. á slysa­ og bráðadeild
LSH og á Miðstöð mæðraverndar.“
Annað sem Sigríður dregur fram í
umfjöllun sinni er að hugsanlega hefði
verið hægt að slá saman umfjöllun í
kafla eitt og kafla tvö. Undirrituð er því
algjörlega ósammála þar sem verið er að
svara gjörólíkum rannsóknarspurningum/
tilgátum í þessum tveimur köflum. Í
kafla tvö er verið að fjalla um áhrifin
af margþættu langvinnu líkamlegu,
andlegu og kynferðislegu ofbeldi af
hálfu náins fjölskyldumeðlims, á andlega
heilsu kvenna þar sem ofbeldið hefur átt
sér stað einhvern tímann á lífsleiðinni.
Hér var gögnum safnað saman bæði
með spurningalistum sem og með
hálfstöðluðum viðtölum, eins og tekið er
fram á blaðsíðu 47 í bókinni. Í kafla eitt er
aftur á móti verið að kanna áhrif ofbeldis
í núverandi sambúð eða hjónabandi á
andlega heilsu kvenna og þá annars
vegar meðal kvenna úti í samfélaginu
og hins vegar meðal kvenna sem leita
eftir heilbrigðisþjónustu á slysa­ og
bráðadeild og á Miðstöð mæðraverndar.
Það er mikill munur á því hvort verið er
að fjalla um upplifun af ofbeldi einhvern
tímann á lífsleiðinni eða hvort verið er
að fjalla um ofbeldi sem á sér stað
í núverandi sambúð eða í núverandi
hjónabandi. Sigríður fer auk þess með
rangt mál þegar hún fullyrðir í umfjöllun
sinni að Erla Kolbrún styðjist eingöngu
við gögn sem safnað er saman með
spurningalistum. Í kafla tvö er greint bæði
frá niðurstöðum úr viðtölunum sem og úr
spurningalistunum.
Sigríður heldur því einnig fram að notkun
spurningalista í rannsóknum á ofbeldi
gegn konum sé í sjálfu sér takmarkandi
þáttur en vitnar því miður aðeins í eina 20
ára gamla heimild máli sínu til stuðnings.
Fjölmargar erlendar vísindarannsóknir
hafa verið birtar í virtum erlendum
tímaritum gegnum tíðina þar sem stuðst
er við réttmæt og áreiðanleg mælitæki
sem mæla viðkvæma hluti á borð við
ofbeldi, missi, sorg, áfallastreitu, einelti og
svo framvegis (sjá heimildaskrár í bókinni
Ofbeldi – margbreytileg birtingarmynd)
en WAST­mælitækið, sem stuðst er við
í þeim rannsóknum sem gerð eru skil í
þessari bók, er einmitt eitt slíkt mælitæki.
Auk þess hafa klínískar leiðbeiningar
verið búnar til þar sem ráðlagt er að
styðjast við viðurkennd og virt mælitæki
til að meta ofbeldi gegn konum (sjá
umfjöllun í viðaukum bókarinnar Ofbeldi
­ margbreytileg birtingarmynd). Það er
athyglisvert að í bók Ingólfs Gíslasonar,
Ofbeldi í nánum samböndum: Orsakir,
afleiðingar og úrræði (2008, bls. 148),
greinir lngólfur frá fjölmörgum leitartækjum
til að greina ofbeldi og þar á meðal
vitnar Ingólfur í eina heimild þar sem
tilgreind eru 33 kembileitartæki vegna
ofbeldis í nánum samböndum sem hafa
komið fram frá 1979­2003. Það sama
er að segja um skýrslu velferðarráðherra
um aðgerðir samkvæmt aðgerðaáætlun
ríkisstjórnarinnar vegna ofbeldis karla
gegn konum í nánum samböndum
2010­2011. Í þeirri könnun er stuðst við
alþjóðlegan spurningalista sem heitir The
International Violence against Women
Survey (IVAWS). Spurningalistinn var
þýddur og lagður símleiðis fyrir 2050
konur hér á landi. Eins má geta þess
að í nýrri rannsókn, sem undirrituð er að
vinna að um þessar mundir, er verið að
kanna mun á svörum kvenna um reynslu
af ofbeldi þar sem gögnum er safnað
saman með viðtölum, með spurningalista
(blað­ og blýantsaðferðin) eða með
rafrænum hætti (í gegnum tölvu) meðal
306 kvenna. Enginn marktækur munur
kom fram hvað varðar reynslu kvennanna
af ofbeldi eftir því hvaða aðferð var
notuð við gagnasöfnunina (Erla Kolbrún
Svavarsdóttir, 2011, fyrirlestur haldinn 1.
júní í Öskju Háskóla Íslands á ráðstefnu
um kynbundið ofbeldi, „Drögum tjöldin
frá“).
Sigríður endar umfjöllunina á að tala um
rannsóknir þeirra Kolbrúnar og Sigríðar
Síu þó svo henni hafi átt að vera það ljóst
að rannsóknirnar, sem þær Kolbrún og
Sigríður Sía greina frá, voru skipulagðar,
undirbúnar og þeim stjórnað af undirritaðri
eins og tekið er fram í inngangi bókarinnar
sem og bæði í kafla 3 og kafla 4 (sjá t.d.
Bókin sem um er rætt.