Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 54

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 201150
við eða mega lögum samkvæmt ekki sinna (Spilsbury og Meyer,
2004). Lykillinn að góðri úthlutun verkefna hjúkrunarfræðinga
er að þekkja starfskyldur hlutaðeigandi starfsmanna, þekkingu
þeirra og færni, gagnkvæmt traust samstarfsaðila og árangursrík
samskipti (Bittner og Gravlin, 2009; Gran­Moravec og Hughes,
2005; Potter o.fl., 2010; Potter og Grant, 2004). Góð úthlutun
verkefna og þar með gott samstarf gerir vinnuna skilvirkari og
gefur starfsmönnum tækifæri til að vaxa í starfi.
AÐFERÐ
Um eigindlega rannsókn var að ræða með rýnihópaviðtölum.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna reynslu sjúkraliða af
vinnu og vinnuumhverfi sínu og hvað betur má fara svo veita
megi sjúklingum skilvirkari hjúkrun. Tilgangurinn var að greina
nýtingu þekkingar og mannafla sjúkraliða með því að varpa ljósi
á vinnu og vinnuumhverfi þeirra.
Meginrannsóknarspurningin var: Hvernig skynja sjúkraliðar vinnu
sína og vinnuumhverfi og hvernig má gera vinnu þeirra á
bráðalegudeildum skilvirkari? Viðtalsrammi byggður á fræðilegu
yfirliti var mótaður með rannsóknarspurninguna í huga.
Meginþættir hans voru: 1) vinnuumhverfi, 2) tafir og truflanir, 3)
starfskröfur, 4) skipulag og stjórnun, 5) félagsleg samskipti.
Þátttakendur
Þátttakendur í rannsókninni voru 21 sjúkraliði af lyflækninga­
sviði I og skurðlækningasviði á LSH. Við val í rýnihópa var haft
samband við deildastjóra bráðalegudeilda sem gáfu upp nöfn
sjúkraliða sem uppfylltu valviðmið. Valviðmið þátttöku voru
að vera í a.m.k. 60% starfi og ekki eingöngu á næturvöktum,
að hafa a.m.k. þriggja ára starfsreynslu á sviðinu og að tala
íslensku. Rannsakandi valdi af handahófi þátttakendur úr hópi
þeirra sem uppfylltu valviðmið og bauð þeim að taka þátt í einum
af þremur rýnihópum um vinnu og vinnuumhverfi sjúkraliða. Leyfi
siðanefndar stjórnsýslurannsókna á LSH lá fyrir (erindi 06/2008)
og rannsóknin var tilkynnt Persónuvernd (nr. S3838/2008).
Gagnasöfnun
Rannsakandi hafði samband við væntanlega þátttakendur
símleiðis og sendi kynningarbréf til þeirra sem höfðu áhuga á
að taka þátt í rannsókninni. Þátttakendur gáfu skriflegt upplýst
samþykki fyrir þátttöku. Þeim var skipt í þrjá rýnihópa þannig að í
hverjum rýnihóp voru sjúkraliðar frá fleiri en einni deild og báðum
sviðum. Hver hópur hittist einu sinni og tóku viðtölin 60­74
mínútur hvert. Rannsakandi lagði upp með viðtalsramma og var
sami ramminn notaður í öllum þremur rýnihópunum. Viðtölin voru
tekin á tímabilinu 25. mars til 3. apríl 2008. Auk rannsakanda tók
aðstoðarmaður þátt í öllum rýnihópaviðtölunum. Á meðan á
viðtölunum stóð hafði aðstoðarmaður það hlutverk að fylgjast
með og punkta hjá sér mikilvæg atriði sem komu fram í viðtalinu.
Í lok hvers viðtals báru rannsakandi og aðstoðarmaður saman
bækur sínar og skráðu athugasemdir sem komu í ljós í viðtalinu.
Úrvinnsla gagna
Viðtölin voru rituð upp orðrétt og efni þeirra fyrst greint
eftir þáttunum fimm sem notaðir voru í viðtalsrammanum.
Greindar tilvísanir úr svörum þátttakenda voru næst flokkaðar
og túlkaðar (Graneheim og Lundman, 2004). Viðtölin voru
innihaldsgreind af tveimur rannsakendum.
NIÐURSTÖÐUR
Úr svörum þátttakenda voru greind þrjú þemu: 1) samstarf og
nýting þekkingar; 2) styðjandi vinnuumhverfi; 3) umfang starfs.
Þemun byggjast á tilvísunum úr viðtölunum. Í töflu 1 má sjá
þemu og flokka ásamt tilvísunum, sem liggja til grundvallar,
úr rýnihópaviðtölunum. Þemað samstarf og nýting þekkingar
byggist á tilvísunum sem flokkuðust í: a) samstarf og b)
verkferla. Þemað styðjandi vinnuumhverfi byggist á tilvísunum
sem flokkuðust í: a) húsnæði og b) aðföng. Þemað umfang
starfs byggist á tilvísunum úr flokknum sjúklingar. Tilvísanir í
hverjum flokki komu fram í einum eða fleiri þáttum sem spurt
var um. Niðurstöðurnar eru birtar undir þáttum í þeirri röð sem
birtist í töflu 1 sem er jafnframt röð þáttanna eins og spurt var
um þá.
Vinnuumhverfi
Þátttakendur lýstu góðu samstarfi og góðum starfsanda á
deildunum og kváðu það meðal annars vera ástæðu þess
að þeir væru búnir að starfa svona lengi á þessum vettvangi.
Aðstaða fyrir starfsfólk var iðulega of lítil og þótti ekki hlýleg.
Starfsaðstaða á deildum var ekki talin nægjanlega góð en fram
kom að þegar sjúklingum væri hjúkrað inni á stofum sköpuðust
mikil þrengsli þegar nota þurfti hjálpartæki og var þá erfitt að
athafna sig inni á stofunum. Húsnæði sjúkrahússins var þannig
háttað að sumar deildir voru stórar, gangarnir mjög langir og
því mikil ganga fyrir starfsfólk fram og til baka. Starfsfólkið
sagði þetta vera mikið álag og var sérstaklega rætt um það
þegar fátt starfsfólk var til dæmis á kvöldvöktum en þá gat
verið mikið um hlaup fram og til baka. Býtibúr var oft staðsett
fremst á ganginum og gat orsakað miklar göngur á kvöldin
fyrir sjúkraliða þar sem starfsfólk í býtibúri var farið af vaktinni.
Í rýnihópunum kom skýrt fram að vinnuálag var mikið. Á sumum
deildum var það misjafnt frá degi til dags en á öðrum deildum
virtist álagið vera mikið alla daga og starfsemin að aukast jafnt
og þétt. Sjúkraliða, sem starfað hafði í áratugi, fannst álagið hafa
breyst og þeir rólegu tímar, sem komu áður á milli álagstíma,
fundust vart lengur eins og hún lýsti því: „Mér finnst vera lengri
tími sem er mikið að gera; áður fyrr komu oft rólegir tímar, svona
inn á milli, en núna er það bara stanslaust ...“
Mannekla var enn meiri en áður, hraðari umsetning og aukin
hjúkrunarþyngd sjúklinga. Þátttakendum fannst stuðningur
yfirmanna við starfsfólk nokkuð góður. Þeir álitu utanaðkomandi
stuðning óþarfan nema í sérstökum tilfellum, eins og þegar
mikið álag hefði verið lengi á deildum. Þátttakendur mátu
mikils samstarfsfólk sem þeir höfðu unnið lengi með og fundu
töluverðan stuðning hjá því.
Í ljós kom að allir þyrftu að fá umbun öðru hvoru en hún
var mismikil eftir deildum. Í svörum þátttakenda mátti sjá að
starfsánægja tengist hvatningu og hrósi. Í sumum tilfellum kom