Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 13

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 2011 9
hópur vinni að málefnum hvers og eins
sjúklings og fjölskyldu. Hjúkrunarfræðingur
hjúkrunarþjónustunnar hefur jafnan
frumkvæði að samvinnunni og vinnur á
forsendum samráðs, hliðstætt samráðinu
við skjólstæðingana. Einingin kringum
hvern sjúkling vinnur sem ein heild að
sameiginlegum markmiðum þar sem
enginn einn hlekkur er mikilvægari en
annar og öll sjónarmið mikilvæg. Það að
leggja áherslu á að setja heilsufarsvanda
sjúklings og fjölskyldu í samhengi við
atburði og aðstæður í lífi þeirra hefur
fengið sérstakt vægi í þessari samvinnu.
Margoft koma óvænt fram önnur atriði en
þau sem lúta beint að lungnasjúkdómnum
sem nauðsynlegt er að vinna úr áður
en tekist var á við vandamál tengd
sjúk dómnum sjálfum. Má þar nefna
félagslega einangrun og erfiðleika í
samskiptum í fjölskyldu (Jonsdottir og
Ingadottir, 2011a).
Með tilkomu hjúkrunarþjónustunnar
varð þjónusta samhæfð sem áður var
brotakennd og tilviljunarkennd (Jonsdottir
og Ingadottir, 2011a). Á það bæði við
innan stofnana og á milli stofnana. Má
nefna að útbúin hafa verið nokkurs konar
öryggisnet fyrir mikið veika sjúklinga
þar sem heilbrigðisstarfsmenn skipta
með sér að vitja þeirra heima og að
taka á móti þeim á göngudeild. Við
það hefur náðst fram þéttara eftirlit og
aukin öryggistilfinning fjölskyldunnar
(Jonsdottir og Ingadottir, 2011a).
Einnig er mikilvægur þáttur hjúkrunar­
þjónustunnar að leiðbeina heimahjúkrun
þannig að hún geti haldið áfram að
sinna viðfangsefnum sem hafin er vinna
við í hjúkrunarþjónustunni en sem síðan
er sinnt með reglubundnum hætti af
heimahjúkrun.
Árangur og umfang
hjúkrunarþjónustunnar
Árangur hjúkrunarþjónustunnar er
metinn í megindlegri og eigindlegum
rann sóknum og með starfsemistölum
Land spítalans. Hún hefur einnig fengið
lof samlega umfjöllun stjórnenda Land­
spítalans. Í upp hafi var ráðinn einn
meistara menntaður hjúkrunar fræðingur
með sér þekkingu í hjúkrun langveikra
lungna sjúklinga og fjölskyldna þeirra. Á
fjórða ári starf seminnar var orðið ljóst
að ráða þyrfti annan hjúkrunar fræðing
og var það gert. Sá hefur sérþekkingu í
fjöl skyldu hjúkrun og hjúkrun fólks með
öndunar færavandamál, sérstaklega þeirra
sem háðir eru notkun öndunarvéla. Starf ­
semin hefur haldið áfram að vinda upp á
sig, sjúklingum hefur enn fjölgað, en nú
án þess að brugðist hafi verið við með
ráðingu hjúkrunarfræðings.
Gerð var framvirk og afturvirk
rannsókn þar sem saman var borinn
fjöldi innlagna og fjöldi legudaga sex
mánuði áður en sjúklingar hófu að
þiggja hjúkrunarþjónustuna (T1), fyrstu
sex mánuði frá upphafinu (T2) og að
lokum næstu sex mánuði þar á eftir
(T3) (Ingadottir og Jonsdottir, 2010).
Niðurstöður sýndu tæplega 80%
fækkun innlagna og legudaga þegar
fyrsta tímabilið (T1) var borið saman
við lokatímabilið (T3). Á fyrsta tímabilinu
lögðust flestir þátttakenda inn á sjúkrahús
og fengu þjónustuna í framhaldinu. Þetta
þarf að hafa í huga þegar þessi mikla
fækkun innlagna og legudaga er skoðuð.
Í rannsókninni var sérstök áhersla lögð á
annað tímabilið (T2). Á þessu 6 mánaða
tímabili jukust lífsgæði, kvíði og þunglyndi
minnkaði og líkamþyngdarstuðull
hækkaði. Þessar breytingar voru allar
tölfræðilega marktækar. Hins vegar var
ekki marktækur munur á reykingum hjá
þeim fáu einstaklingum sem enn reyktu.
Flestir þeirra gerðu tilraunir til að hætta
þó varanlegt reykleysi hafi ekki náðst á
tímabilinu. Notkun á innúðalyfjum var
ekki alls kostar rétt í upphafi. Eftir kennslu
og aðstoð við líkamsbeitingu og öndun
notuðu langflestir innúða rétt við lok T2.
Sá árangur, sem fram kom í þessari
rannsókn, var mun meiri en sýnt hafði verið
fram á í rannsóknum á hjúkrunarstýrðri
þjónustu fyrir fólk með LLT (Jonsdottir,
2008). Með aðhvarfsgreiningu var
leitað skýringa en hún sýndi að enginn
einn þáttur gæti skýrt breytingarnar á
lífsgæðum og fjölda innlagna. Þessar
niðurstöður styðja grundvallarforsendur
þjónustunnar, þ.e. nauðsyn þess
að koma til móts við skjólstæðinga á
heildrænan hátt til að átta sig á og
bregðast við því sem þeim liggur á hjarta
og tengist heilbrigði þeirra (Ingadottir og
Jonsdottir, 2010).
Eigindlegar rannsóknir hafa varpað ljósi
á þá reynslu og merkingu sem fjölskyldur
leggja í að njóta hjúkrunarþjónustunnar
(Jonsdottir og Ingadottir, 2011a, 2011b).
Í fyrri rannsókninni var byggt á viðtölum
við fjölskyldumeðlimi auk samræðna á
milli rannsakenda. Sú síðari var frásögn
af reynslu einnar fjölskyldu. Í fyrri
rannsókninni lögðu fjölskyldurnar áherslu
á breytingar sem urðu hjá þeim sjálfum.
Öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu var
aðalatriði fyrir fjölskyldurnar og skapaði
þeim öryggistilfinningu (Jonsdottir og
Ingadottir, 2011a, 2011b). Sjúklingar og
fjölskyldur vissu hvað gera þurfti til að
bregðast við ef eitthvað fór úrskeiðis,
bæði hvert hægt var að leita og ekki síður
vissu þau hvernig þau sjálf gætu brugðist
við til að stöðva vandamál í uppsiglingu.
Ástand sjúklinga varð stöðugra eftir að
þeir fengu hjúkrunarþjónustuna og þeir
gátu notið lífsins betur. Áhyggjur og kvíði
vegna hugsanlegrar versnunar minnkuðu
að sama skapi. Með því að fjölskyldurnar
og hjúkrunarfræðingarnir hófu að takast
sameiginlega á við heilsufarsvanda
sjúklinganna og það sem honum fylgdi
breyttist þannig margt hjá fjölskyldunum.
Því var líkt við umbreytingu þar sem
samskipti urðu opnari, fjölskyldumeðlimir
fengu tækifæri til að leggja sitt af mörkum
og fjölskyldan varð samhentari.
Starfsemisupplýsingar um hjúkrunar­
þjónustuna byggjast á skráningu í Sögu­
kerfinu og taka til vitjana á heimili, komur
á göngu deildina og símtöl. Sem fyrr eru
símtöl algengust en vitjanir á heimili taka
að jafnaði lengstan tíma.
Á mynd 2 má sjá umfang hjúkrunar­
þjónustunnar en það jókst jafnt og
þétt fram til ársins 2010. Tölur frá fyrri
hluta ársins 2011 benda til þess að
hægt hafi á þessari aukningu. Nú er
svo komið að biðlisti hefur myndast.
Þetta er mjög alvarleg staða því flestir
sjúklinganna koma í hjúkrunarþjónustuna
beint eftir útskrift af sjúkrahúsi og glíma
við vandamál sem þarfnast tafarlausrar
athygli. Vandamálin geta að öðrum kosti
leitt til endurinnlagnar á sjúkrahúsið með
þeim alvarlegu afleiðingum sem það
getur haft í för með sér. Hægingu á
fjölgun í hjúkrunarþjónustuna má skýra
með því að skjólstæðingum með sérlega
erfiðan heilsufarsvanda hefur fjölgað og