Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 12

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 20118
Skjólstæðingar og skipulag
Skjóstæðingar göngudeildarinnar hafa
margvíslegan heilsufarsvanda tengdan
starfsemi lungna. Má þar nefna langt
gengna lungnateppu, astma, „cystic
fibrosis“, ýmsa vöðva­ og taugasjúkdóma
ásamt öndunartengdum svefntruflunum
sem þarfnast öndunarvélarmeðferðar.
Margir hafa einnig aðra sjúkdóma og er
tekið á heilsufarsvanda skjólstæðings
og fjölskyldu eins og hann kemur fyrir í
heild sinni. Alvarleg versnun eða langt
genginn lungnasjúkdómur er algengasta
ástæða þess að sjúklingum er vísað
á göngudeildina. Samhliða eru hafðir
til hliðsjónar þættir sem endurspegla
alvarleika heilsufarsvanda sjúklings og
fjölskyldu. Má þar nefna endurinnlagnir
á sjúkrahús, að vera háður súrefni, mikið
þyngdartap eða vannæring (BMI <22,5),
kvíði og þunglyndi, að búa ein(n), auk
erfiðra félags­ og fjölskylduaðstæðna.
Heilbrigðisstarfsmenn vísa sjúklingum í
hjúkrunarþjónustuna við útskrift sjúklinga
af ýmsum legudeildum Landspítalans,
einkum lungnadeildinni, dagdeild í Foss­
vogi og bráðamóttökunni. Í þessum til­
vikum hitta hjúkrunarfræðingar hjúkr­
unar þjónustunnar sjúklingana áður en
þeir útskrifast heim. Lungnalæknar vísa
sjúklingum, og fjölskyldum sem koma til
þeirra á læknastofu eða á göngudeild, á
þjónustuna auk þess sem tilvísanir koma
frá heimahjúkrun.
Heimavitjun við upphaf þess að sjúklingur
og fjölskylda þiggur hjúkrunarþjónustuna
leggur grundvöll að farsælli samvinnu. Í
henni gefst tækifæri til að fá mikilvægar
og yfirgripsmiklar upplýsingar um ástand
og aðstæður sjúklings og fjölskyldu. Þá
myndast traust og tengsl sem síðan
er byggt á. Frekari heimavitjanir eru
algengar ásamt komum á göngudeildina
en símaviðtöl eru algengasta samskipta­
formið. Þannig er unnið úr því sem
upp kemur í samræðum við sjúkling og
fjölskyldu. Eins og fram hefur komið hafa
sjúklingar oft fjölþætt heilsufarsvandamál
og búa við félagslegan vanda. Margir eru
öryrkjar og ellilífeyrisþegar en þó vex hlutur
ungra sjúklinga, einkum kvenna. Algengt
er að sjúklingar eigi erfitt með að takast
á við einkenni og afleiðingar sjúkdóms.
Einnig er algengt að sjúklingar eigi erfitt
með að standa á rétti sínum, glími við
reykingar eða óbeinar reykingar og eigi í
erfiðleikum með að fylgja læknisfræðilegri
meðferð, einkum að taka innúðalyfin rétt,
ásamt því að eiga í fjárhagserfiðleikum.
Hjúkrunarþjónustan er eingöngu veitt á
dagvinnutíma. Sjúklingar hafa farsíma­
númer hjúkrunarfræðings og geta hringt
í hann hvenær sem er á dagvinnutíma.
Fjöldi og tímalengd samskipta er ekki
ákveðinn fyrir fram heldur byggist á mati
á þörf hverju sinni. Enginn er útskrifaður
frá hjúkrunarþjónustunni en margir taka
sér hlé og hafa samband síðar þegar
eitthvað ber út af sem þeir ráða ekki við
sjálfir.
Innbyrðis og þverfagleg samvinna
við heilbrigðisstéttir
Ein af grundvallarforsendum hjúkrunar­
þjónustunnar er að hana þarf að reka í
samvinnu ýmissa aðila. Náin samvinna er
við aðra hjúkrunarfræðinga á göngu deild
lungnasjúklinga á A­3. Þar er reykleysis­
miðstöð, súrefnisþjónusta og fólki veitt
hjúkrun sem hefur fengið eða bíður eftir
lungnaskiptum.
Samvinna um sameiginlega
skjólstæðinga á göngudeild
A­3
Reykleysismiðstöð – Veitt er
reyk leysismeðferð skjólstæð­
ingum lungnadeildarinnar,
annarra legudeilda á lyflækn­
inga sviði, auk skjól stæðinga
göngu deildar A­3. Forstöðu
veitir Ingibjörg K. Stefánsdóttir.
Súrefnisþjónusta – Mat á
mögu leikum til að nota heima­
súrefni og eftirlit með þeirri
notkun er veitt öllum þeim
skjól stæðingum sem á þurfa
að halda. For stöðu veitir Stella
Hrafn kels dóttir og með henni
starfar Rósa Karlsdóttir.
Lungnaskipti – Ráðgjöf, stuðn­
ingur og eftirlit með þeim sem
bíða og hafa farið í lungna skipti
er veitt af Stellu Hrafnkelsdóttur.
Einnig er samvinna við fjölda
hjúkrunarfræðinga af legudeildum
Landspítalans, einkum lungnadeild en
einnig öðrum deildum á lyflækningasviði,
þar með talið öldrunardeildum á
Landakoti, dagdeild B­7, bráðamóttöku,
auk hjúkrunarfræðinga heimahjúkrunar,
ýmissa hjúkrunarheimila, líknardeildar,
heimahlynningar, heimaþjónustu Karítas,
geðheimaþjónustu og lungnaendur­
hæfingardeildar á Reykjalundi. Að sama
skapi er samvinna við lungnalækna,
næringarráðgjafa, sjúkraþjálfara, félags­
ráðgjafa, iðjuþjálfa, sálfræðinga og
presta.
Þannig er um að ræða samvinnu innan
og á milli stofnana og kerfa, það er að
segja samvinna er ekki einungis við
aðrar heilbrigðisstofnanir heldur einnig
við félagsþjónustuna. Samvinnan fer fram
í teymisvinnu og hefur skýrt markmið: Að
greina og fullnægja þörfum sjúklinga með
langvinna lungnasjúkdóma og fjölskyldna
þeirra á skjótan og árangursríkan hátt.
Þar sem um flókin heilsufarsvandamál
er að ræða er aðalatriðið að þekking
og færni ólíkra faggreina sé nýtt á sem
hagkvæmastan hátt. Viðfangsefnið er
skýrt og skilgreint og komist að hver er
best til þess fallinn að gera hvað (Drink
og Clark, 2000). Margs konar aðferðir eru
notaðar. Má þar nefna að upplýsingum er
miðlað, veitt er ráðgjöf, ný þjónustuúrræði
eru skipulögð, þjónusta er samhæfð,
leitað er leiða til að tryggja samfellu og
komið er á fjölskyldufundum (Jonsdottir
og Ingadottir, 2011a).
Þessi nána samvinna hefur leitt til
grundvallarbreytinga á möguleikum til að
bregðast við versnun á sjúkdómi. Má þar
einkum nefna hversu hratt nú er hægt
að breyta lyfjafyrirmælum, hefja nýja
lyfjagjöf, leggja sjúkling á dagdeild í stað
legudeildar áður eða jafnvel að sleppa við
að fara á bráðamóttöku. Ekki er þó síður
mikilvægt að fjölskyldur hafa nú betri
forsendur til að bregðast við; þær hafa
meiri þekkingu og skilning á einkennum
og úrræðum. Þannig eru viðeigandi
úrræði innan heilbrigðiskerfisins nýtt á
skilvirkan hátt (Jonsdottir og Ingadottir,
2011a).
Samvinnan tekur til mikils fjölda
heilbrigðisstarfsmanna þó einungis lítill