Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 57

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 2011 53
Ritrýnd fræðigrein
SCIENTIFIC PAPER
Félagsleg samskipti
Þátttakendur höfðu misjafnar sögur að segja af félagslífinu
á deildunum. Á nokkrum deildum hittist fólk reglulega utan
vinnu eða á fræðsluerindum á deild. Á öðrum deildum kom
í ljós að lítill áhugi var fyrir því að hitta samstarfsfólk í frítíma.
Þátttakendur sögðust vinna mikið og fjölskyldan yrði fyrir valinu
í frítímanum.
UMRÆÐA
Vinnuumhverfi
Vinnuumhverfi er mikilvægt fyrir starfsmenn því það getur
komið í veg fyrir óhöpp í vinnunni, fjölgun fjarvista og
streitu (Whitehead, 2006). Þegar litið er á vinnuumhverfið á
Landspítala kemur fram að þátttakendur verða meðal annars
varir við töluverð þrengsli, skort á hjálpartækjum og sívaxandi
vinnuálag. Bent hefur verið á að vel hönnuð heilbrigðisstofnun
hefur góð áhrif á heilsu og vellíðan starfsmanna (Rechel
o.fl., 2009). Að mati þátttakenda juku langir gangar álagið á
starfsfólkið.
Greina má að þátttakendur finna fyrir stöðugu og vaxandi
vinnuálagi sem hefur skapast á deildum hérlendis og virðist
þróunin svipuð og þekkist erlendis þar sem vinnuálag og
mannekla er mikil (Hegney o.fl., 2003; Rauhala o.fl., 2007). Í
kjölfar efnahagshrunsins haustið 2008 hefur þróunin orðið sú
að fleira heilbrigðisstarfsfólk skilaði sér í vinnu inn á sjúkrahúsin
með reglulegri vinnutíma og minni yfirvinnu og slíkt skapar meiri
stöðuleika á vinnustaðnum (Friðfinnsdóttir og Jónsson, 2010).
Rannsóknir hafa hins vegar sýnt að ráðning fleiri starfsmanna
og hækkun launa leysa einungis mönnunarvandann til skamms
tíma. Aðgerðir stjórnenda til að bæta gæði vinnunnar hafa aftur
á móti meiri langtímaáhrif í þá átt að draga úr manneklu (Gifford
o.fl., 2002; Hayes o.fl., 2006). Aukin gæði vinnu geta falið í sér
uppbyggjandi starfsemi og jákvæða reynslu fyrir starfsfólkið á
vinnustaðnum. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að
LSH geti komið betur til móts við starfsfólk sitt, hvatt það og
umbunað fyrir störf sín.
Niðurstöðurnar benda til þess að breytingar hafi orðið á
sjúklingahópnum sem sinnt er á bráðalegudeildum LSH.
Sjúklingahópurinn er að eldast og er töluvert veikari en áður
var. Meira er um að fíkniefnaneytendur liggi inni á deildum og
æ fleiri sjúklingar hafa orðið fyrir ofbeldi. Þessi sjúklingahópur
getur verið ógnandi og grimmur og þetta veldur álagi og
óöryggi meðal starfsfólks og sjúklinga. Í rannsókn, sem gerð
var á heilsufari, líðan og vinnuumhverfi hjúkrunarfræðinga á
Íslandi, kom fram að þeir höfðu orðið fyrir áreiti, kynferðislegri
áreitni og líkamlegu ofbeldi. Einelti, líkamlegt ofbeldi eða
hótanir höfðu meiri áhrif en kynferðisleg áreitni og ber þeim
niðurstöðum saman við erlendar rannsóknir. 43% þeirra sem
höfðu orðið fyrir líkamlegu ofbeldi eða hótunum töldu að það
hefði haft áhrif á heilsufarið (Hólmfríður Gunnarsdóttir, 2009).
Ætla má að líðan sjúkraliða sé svipuð og því er brýnt að taka
á þessum vanda, en þátttakendur töldu vera þörf á fræðslu
um sjúklinga með fíknisjúkdóma og vildu gjarna að í boði væri
námskeið í sjálfsvörn.
Bakverkir og bakmeiðsl eru algeng á meðal vinnandi fólks
og störf hjúkrunarfólks bjóða hættunni heim (Hólmfríður
Gunnarsdóttir, 2009). Umönnun sjúklinga getur verið erfið og
reynir á bakið, ekki síst tilfærsla í rúmum. Of feitum sjúklingum
hefur fjölgað og ekki eru alltaf til hjálpartæki og tilheyrandi
rúm fyrir þessa sjúklinga. Það er því mikilvægt að kunna rétta
líkamsbeitingu og hafa hjálpartæki til staðar og nota þau rétt,
en rannsókn, sem gerð var á vinnuálagi mismunandi starfshópa
kvenna í öldrunarþjónustu, sýndi að vinnuálagið var meira á
sjúkraliðum en hjúkrunarfræðingum (Hólmfríður Gunnarsdóttir,
2009). Því er mög brýnt að fræða og kenna starfsfólki réttar
vinnustellingar og sjá til þess að tilheyrandi hjálpartæki séu
til staðar þar sem auðvelt er að nálgast þau. Þátttakendur
urðu fyrir talsverðu álagi vegna veikinda starfsfólks og bætist
þá vinnan á þá sem fyrir eru. Kemur það heim og saman við
rannsókn Rauhala (2007) þar sem könnuð voru tengsl milli
veikinda og vinnuálags hjá hjúkrunarfræðingum. Sú rannsókn
sýndi að tengsl voru á milli vinnuálags og veikindafjarvista sem
staðfestar voru af lækni. Mikilvægt er að hafa í huga að aukið
álag og mikil vinna leiðir ekki sjálfkrafa til meiri afkasta því
þessir þættir virðast fremur leiða til aukinna veikindafjarvista
(Rauhala, 2007).
Tafir og truflanir
Þær tafir og truflanir, sem sjúkraliðar urðu helst fyrir, voru
símsvörun, leit að hjálpartækjum, aðföngum og eigum sjúklinga
og að þurfa að sinna vinnu sem aðrir gætu eða ættu að sinna.
Benda þessar niðurstöður til þess að bæta megi skilvirkni í
vinnu sjúkraliða og nýta betur þá þekkingu og reynslu sem
þeir búa yfir. Þekkt er að skortur á aðföngum og upplýsingum
tefur vinnuna og getur jafnvel leitt til verulegra óþæginda fyrir
sjúklinga og starfsmenn (Tucker og Spear, 2006; Westbrook
og Ampt, 2009). Tafir og truflanir geta þannig dregið úr
afköstum og skert gæði þjónustunnar og valdið þannig
auknum tilkostnaði og jafnvel skaða (Tucker og Edmondson,
2003).
Starfskröfur
Þátttakendur urðu varir við skort á trausti milli starfsmanna,
ósamræmi í starfskröfum, vannýtingu á þekkingu sjúkraliða
og skort á símenntun og þjálfun. Þátttakendur sögðust
reiðubúnir að takast á við krefjandi verkefni en töldu að ekki
væru gerðar óraunhæfar kröfur til þeirra. Einnig kom fram
að starfskröfur til sjúkraliða eru mismunandi eftir því hvar
þeir starfa og með hverjum og er það í samræmi við fyrri
innlendar og erlendar rannsóknir (Blegen o.fl., 1992; Bylgja
Kærnested, 2006; White o.fl., 2008). Starfskröfurnar virðast
ekki vera samræmdar milli deilda og ráðast oft af menntun,
reynslu einstakra hjúkrunarfræðinga og mönnun á deild. Þegar
hjúkrunarfræðinga vantar eru sjúkraliðar beðnir um að sinna
störfum sem þeir ella mundu ekki sinna. Þetta skapar óánægju
og tvískinnung og sjúkraliðar finna til vantrausts og verða
óöruggir með hlutverk sitt og stöðu. Hjúkrunarfræðingum finnst
stundum skörun hjúkrunarverka vera ógn við starfssvið sitt en
aðrar starfsstéttir sjá það sem tækifæri til frekari þróunar í starfi
(Ingibjörg Hjaltadóttir o.fl., 2009; Spilsbury og Meyer, 2004).