Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2011, Blaðsíða 58

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 87. árg. 201154
Baranek (2005) álítur að þegar starfshópar horfa upp á skörun
á hlutverkum sínum leiði það til keppni milli stétta, spennu á
vinnustað og skorts á trausti milli starfsstéttanna, óskilvirkari
teymisvinnu, dalandi fagímyndar þeirra hópa, sem í hlut eiga, og
van­ eða ofnýtingu fagmanna (Baranek, 2005). Í rannsókn Bylgju
Kærnested (2006) kom fram að hjúkrunarfræðingar væru margir
óöruggir í úthlutun verkefna til sjúkraliða en töldu jafnframt að
nýta mætti betur starfskrafta þeirra með því að úthluta fleiri
verkefnum til sjúkraliða svo hjúkrunarfræðingar gætu sinnt
þeim störfum sem krefðust fagkunnáttu þeirra. Traust og færni
í samskiptum eru lykilþættir í farsælu samstarfi og árangursríkri
úthlutun verkefna (Potter o.fl., 2010; Potter og Grant, 2004;
Spilsbury og Meyer, 2004; Standing og Anthony, 2008).
Þátttakendur töluðu um að vinna sjúkraliða virtist ekki í
samræmi við það sem þeir læra í námi sínu. Greina þarf
hvað það er sem sjúkraliðar læra í námi sínu og er ekki nýtt
til fullnustu á bráðalegudeildum. Í rannsókn, sem gerð var í
Kanada á hjúkrunarfræðingum með mismunandi menntun,
kom fram að nauðsynlegt er að skilgreina vel og móta hlutverk
hjúkrunarfræðinga og annarra heilbrigðisstétta. Einnig sýndi
rannsóknin hve mikilvægt er að skýra störf og ábyrgð, auka
skilning á menntun, hæfni og kunnáttu allra sem störfuðu við
heilbrigðisþjónustuna og gefa fleiri tækifæri til góðrar samvinnu
(White o.fl., 2008).
Skipulag og stjórnun
Almennt fannst þátttakendum gott skipulag á vöktum á
sínum deildum og sögðu samband sitt við yfirmann gott en
að stjórnendur væru mjög uppteknir í vinnu vegna manneklu.
Lögðu þeir áherslu á mikilvægi þess að deildarstjóri væri
jákvæður. Hlutverk og áhrif deildarstjóra hafa verið tíunduð
í fyrri rannsóknum og það bendir til þess að hann gegni
meginhlutverki í árangursríku skipulagi og góðum starfsanda
(Gunnarsdóttir o.fl., 2007).
Það kom fram að mikilvægt er að halda starfsmannafundi
en þátttakendur sögðu málefni sjúkraliða lítið rædd á
deildarfundum. Þessar niðurstöður vekja upp spurningar um
hvort vinnu sjúkraliða sé nægur gaumur gefinn við skipulag og
stjórnun á bráðalegudeildum.
Lýst var samskiptavandamálum vegna tungumálaerfiðleika
erlendra starfsmanna sem ekki kunna íslensku. Er á fáum
stöðum mikilvægara en á sjúkrahúsum að starfsmenn geti allir
átt árangursrík og traust samskipti.
Félagleg samskipti
Félagsleg samskipti voru yfirleitt góð. Regluleg fræðsla og
skemmtun var á nokkrum deildum en á öðrum deildum höfðu
þátttakendur lítinn áhuga á að hittast utan vinnutíma og
völdu fremur að verja frítímanum með sínum nánustu. Þessar
niðurstöður gefa til kynna að starfsfólkið hafi oft ekki áhuga á
meiri samveru með samstarfsfólki sínu í frítímanum.
Jafnvægi þarf að vera milli vinnu og frítíma og nauðsynlegt fyrir
starfsmann að endurnæra sig í frítímanum og safna kröftum.
Mikilvægt er að huga að því að sá sem er í vinnu við hæfi notar
sinn frítíma frekar til uppbyggingar en starfmaður sem leiðist í
vinnunni (Hólmfríður Gunnarsdóttir, 2009).

Takmarkanir rannsóknarinnar
Takmarkanir rannsóknarinnar eru fyrst og fremst lítið úrtak
eða 21 sjúkraliði og að horft er á rannsóknarviðfangsefnið út
frá því sjónarhorni sem eigindleg rýnihópaviðtöl veita til að
kanna reynslu einstaklinga. Rannsóknin gefur samt sem áður
innsýn inn í reynslu sjúkraliða af vinnu þeirra og vinnuumhverfi
á bráðalegudeildum á lyflækninga­ og skurðlækningasviði.
Með rýnihópum er ekki hægt að fá eins víðtæka sýn á efnið
og með stórum könnunum (Sóley S. Bender, 2003). Þrátt fyrir
takmarkanir hefur rannsóknin og niðurstöður hennar varpað
ljósi á sýn sjúkraliða á vinnu þeirra og vinnuumhverfi á þessum
tilteknu deildum og svarað rannsóknarspurningunni sem lögð
var fram í upphafi rannsóknarinnar.
Nýting niðurstaðna
Niðurstöður þessarar rannsóknar varpa ljósi á vinnu og
vinnuumhverfi sjúkraliða á bráðalegudeildum eins og þeir
skynja það, þætti sem áhrif hafa á vinnu þeirra og hvað betur
má fara. Niðurstöður rannsóknarinnar gefa tilefni til frekari
rannsókna auk aðgerða sem bætt geta vinnu og vinnuumhverfi
sjúkraliða á bráðalegudeildum. Eftirfarandi lærdóma má draga
af niðurstöðum rannsóknarinnar.
• Efla þarf traust og samstarf meðal heilbrigðisstétta á
sjúkradeildum.
• Efla þarf stoðþjónustu í hjúkrun til að minnka tafir sem
sjúkraliðar verða fyrir við störf sín inni á deildum.
• Kanna þarf misræmi í starfskröfum til sjúkraliða eftir
vinnustöðum og samstarfsfólki og hvað í raun ráði því hvaða
verkefni eru falin sjúkraliðum.
• Kanna þarf hvort nýta megi betur þekkingu og kunnáttu
sjúkraliða.
• Gefa þarf sjúkraliðum tækifæri til starfsþróunar og setja
stefnu í þeim málum.
• Hönnun húsnæðis og öll aðstaða á sjúkradeildum, svo
sem staðsetning birgða og tækja, þarf að taka tillit til vinnu
sjúkraliða.
• Fjölga þarf hjálpartækjum og auðvelda aðgengi starfsfólks
að þeim.
• Auka þarf þekkingu starfsmanna á heilbrigðisvandamálum of
feitra sjúklinga, fíkniefnaneytenda og þolendum ofbeldis.
LOKAORÐ
Þrátt fyrir að efnahagskreppan, sem skall á íslensku samfélagi
haustið 2008, hafi dregið úr manneklu í hjúkrun, að minnsta
kosti tímabundið, er viðfangsefni þessarar rannsóknar enn í
fullu gildi. Sjúklingar eru veikari en áður og heilbrigðisvandamál
þeirra flóknari og vinnuumhverfið á Landspítala hefur ekki breyst
nema ef vera skyldi að nú er enn frekar þrengt að starfseminni
fjárhagslega. Því er enn brýnt að meta og skoða hvernig vinnu
og vinnuumhverfi sjúkraliða á bráðalegudeildum er háttað með
það fyrir augum að bæta það svo veita megi gæðahjúkrun.